________________
५२
श्रीन्यायसिद्धान्तप्रवेशकन्थिका उच्यते । पूर्वपदेव घटाऽभावनिष्टा(ष्ठा)ऽऽधेयतायां 'संयोगेने ति तृतीयान्तार्थस्य संयोगावच्छिन्नत्वस्याऽन्वयः कर्तव्य इति ।
भ्रान्तस्त्वमसि । किन पश्यसि घटाऽभाको न द्रव्यमिति ! । तस्य द्रव्यत्वे तन्निष्टा(ष्ठा)ऽऽधेयता संयोगावच्छिन्ना भवेत् ! अभावनिष्टा(ष्ठा)ऽऽधेयता तु सर्षा स्वरूपसम्बन्धावच्छिन्नैव भवतीति सहस्रकृत्व उक्तं, तथापि नावधार्यत इति चित्रम् ।
गृहीतं गृहीत, इतः परं न विस्मरिष्ये । तहि वद 'संयोगेने त्यस्याऽन्वयम् । न स्फुरति । तत्रभवन्त एवोपदिशन्तु । उपदिश्यते । तो वधारय । घटाऽभाववदित्यत्र कः समासः ! । घटस्याऽभावो घटाऽभाव इति षष्टो(ष्ठी)तत्पुरुषः । एवं तर्हि तत्पुरुषे लक्षणा भवति न वेति त्वमेव विचारय ।
विचारितम् । यथा 'राजपुरुष' इत्यत्र 'राज'पदस्य राजसम्बन्धिनि लक्षणा नायते, एमपि । पावन अभाव'पदसमभिव्याहाराद् 'घट'पदस्य घटप्रतियोगिताके लक्षणेति । विशेष इति ।
भवम् । लहिं पटपदार्थैकदेशरूपायां प्रतियोगितायां 'संयोगेनेति तृतीकान्ताय संयोमावमित्वस्याऽन्वयोऽकामेनापि भवता कृत इत्यायातम् ।
यथा चाऽभावीमा प्रतियोगिता किश्चित्सम्बन्धावछिन्ना भवति न वेति त्वमेवाइडकोचयः । इत्थमेव चाऽभावीयप्रतियोगिता प्रतिवध्यप्रतिबन्धकभाकानुरोधेन किश्चिद्धर्मावचिन्ताः स्वोकर्तव्या भव(व)ति । अन्यथा......। . किमर्थ तत्रभवद्भिः परिश्रमः क्रियते !, बोषितेन मयैवोपपायते । सुखेनोपपादनीयान् ।
शृणातु(शृण्वन्तु) । यदि अभावीयप्रतियोगिता किश्चिद्धर्मावच्छिन्ना न भवेतदा 'संयोगेन घटवद्धतलम्' इति ज्ञान घटकाले' घटपटोमयाऽभावकत्तलम्' इति
ज्ञानं न स्यात, तथाविधोभयाऽमावस्यापि घटाऽभावत्वात् । तद्वत्ताबुद्धि प्रति "टवसाबुद्ध प्रतिबन्धकत्वात् । यदा च प्रतियोगिता किश्चिद्धर्मावन्छिन्ना स्वीक्रियते तदा घटाऽभाववत्ताबुद्धिं प्रति घटवत्ताबुद्धिः प्रतिबन्धिकेति । नैव सामान्यतः प्रतिबध्यप्रतिबन्धकभावः, किन्तु....।
कि तूष्णी स्थितोऽसि !। सम्यग् वदसि । वद वद ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
