________________
समाजविचारक मनु
२५
(७) 'चार वर्णोंना धर्मो,' ‘ब्राह्मणनुं गौरव,' 'शूदनो दरज्जो,' 'चार वर्णोंना व्यवसाय' वगेरे आचारविभागना प्रथम मनुना विषयो बीजामां फरी चर्चाया छे । (८) प्रथम मनुने स्त्रीप्रत्ये सन्माननो भने सहानुभूतिनी भावना छे भने ते साथै तेनापति, पुत्र अने पितानां मृदुता, स्नेह, सन्मान ते तेने माटे मागे छे । बीजा मनुने मन स्त्री तुच्छ अने शंकास्पद छे ।
(९) पहेला करतां बीजा मनुमां वैश्यनो दरज्जो पण घणो उतरो गयो छे । (१०) स्त्रीना चाळविवाह प्रथम मनुने जाणीता नथी लागता, बीजामां ते सामान्य छे ।
समाजविचार पटले शु
मनुना समाजविचारनी मीमांसा करतां पहेलां तेनी समाजविचारनी व्याख्या आपणे समजी लेवी जोईए । मनुना मत अनुसार 'समाजविचार' एटले शुं ते समवामां आरंभनो श्लोक ज आपणने मददरूप थाय छे.
भगवन्सर्ववर्णानां यथावदनुपूर्वशः ।
अन्तरप्रभवाणां च धर्मान्नो वक्तुमर्हसि । (१२)
"हे भगवान्, सर्व वर्णो अने तेमनामांथी उद्भवेली जातिओना धर्मो तमे अमने कहो । "
I
आ प्राथमिक विधानमांथी ए हकीकतनी निष्पत्ति थाय छे के मनुना मते चार वर्णो अने तेमना अनुलोम तथा प्रतिलोम विवाहोमांथी उद्भवेलो जातिओना विस्तृत धर्म एटले के आचार अने कर्तव्यमां भारतीय समाजविचारनो पायो छे । परन्तु एक बात समग्र स्मृतिमां स्पष्ट थाय छे के तेणे वर्ण अने आश्रमने अथवा तो कहो के वर्णाश्रमने समग्र समाजविचारना पायारूप गणेल छे । समाजजीवन अने समाजविचारना आ ने प्राथमिक पाया छे ए वात साची छे, कारण, समाजविचारमां ते जे जे विषयोनी मीमांसा करे छे ते विपयो-विवाह, गृहस्थधर्मे, खोनो दरज्जो, दाय, वगैरे वर्ण अने आश्रम ए वे पायारूप विपयोमांथी निष्पन्न थाय छे। आ उपरान्त जाति मोना धर्मे अने व्यवसाय, राजधर्म, अदालतनो कायदो, वगैरे पण स्वाभाविक रीते वर्णधर्मनी मीमांसानी ज नीपज छे । मानवनो आश्रम के वर्ण गमे ते होय, ते पोतानां स्खलनोथी अने पापोथी मुक्त थई उत्कर्ष साधवानो प्रयत्न करतो होय ज छे । आ प्रयत्नाने परिणामे ज प्रायश्चित्तो वगेरे वर्णवाय छे तेने आपणे वर्णाश्रमना धर्मे पाछळना आनुषंगरु प्रनो गणी शकीए । आम मनुना समाजविचारतो पायो वर्ण अने आश्रम अथवा वर्गात छे ।
