________________
ઑગસ્ટ ૧૯૯૬
વધતા જાય છે. તેના પરિણામે વ્યક્તિની અંદર એક તંદ્રનો પ્રારંભ થાય છે. આવક કરતાં જાવક વધવાના કારણે છેવટે એક ઈમાનદાર બાંધી આવકનો માનવી ભ્રષ્ટાચારી બનવાની શરૂઆત થાય છે. આમ આવાં વિજ્ઞાપનો આડક્તરી રીતે ભ્રષ્ટાચાર પોષક પણ છે.
* દેશમાં દર વર્ષે ૪૦ થી ૫૦ લાખ નવયુવાન લોકો બેરોજગાર બની રહ્યા છે અને સન ૨૦૦૦ સુધીમાં ૧૨ કરોડ ૮૦ લાખ લોકો રોજગારીની શોધમાં ભટકતા થઈ જશે.
* ભારતીય સંસ્કૃતિ પર ખુલ્લો પ્રહાર કરતી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓએ ભોગ વિલાસની આકર્ષક જાહેરાતો દ્વારા ઈમાનદાર લોકોને ભ્રષ્ટાચારી બનાવ્યા. * આધુનિક પ્રચાર માધ્યમો અને વાસ્તવમાં આવાં વિજ્ઞાપનો સમાજના વિશિષ્ટ લોકોને પોતાની વ્યક્તિના હૃદયમાં એક હીન ભાવનાને પકડમાં લઈને બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ જન્મ આપે છે. મોટા ભાગના વિજ્ઞાપનોમાં આપણને માનસિક ગુલામ અને આર્થિક દેખાડવામાં આવતી વસ્તુઓ હોય છે મધ્ય રીતે બેહાલ બનાવે છે. વર્ગના ઉપયોગની પરંતુ પ્રદર્શિત કરવામાં ફિલ્મો જોઈને યુવા પેઢી બીમાર આવે છે વિશુદ્ધ વૈભવશાળી ફાઈવ સ્ટાર માનસિક્તાથી ગ્રસ્ત થવા લાગી છે અને જેવી રહેણીકરણી. મધ્યમ વર્ગના લોકોમાં લાંબા ગાળે આનું પરિણામ ભયંકર નીવડવાનો પૂરેપૂરો સંભવ છે.
એક નબળાઈ હોય છે, કમજોરી હોય છે. આવા લોકોમાં ઉચ્ચ વર્ગના લોકોના જેવી રહેણીકરણી પ્રત્યેનું વિશેષ આકર્ષણ હોય છે, જિજ્ઞાસા હોય છે. એમના જેવું જીવન જીવવાની દંભિત ઈચ્છા હોય છે. કોઈપણ
આમ સ્પષ્ટપણે બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ આપણા દેશમાં દાખલ થઈને આપણા
રોજગાર છિનવી રહી છે અને આપણી સંસ્કૃતિ પણ આપણી પાસેથી છિનવી રહી
છે. ફરી પાછા આપણે એક નવા પ્રકારની
માણસ પોતાની પાસે ભોગ-વિલાસની ગમે તેટલી વસ્તુઓ ભેગી કરી લે, તો પણ તે વિજ્ઞાપનોમાં બતાવાય છે તેવું જીવનધોરણ ગુલામીની જંજીરોમાં જડાવા માટે જાણે કે વિવશ બનતા જઈએ છીએ. બહુરાષ્ટ્રીય ઊંચું લાવી શકતો નથી. કંપનીઓના પ્રવેશ પછી રોજગારની અને
આ પરિણામે તેની અંદર એક ભીષણ
બની જાય છે.
હીન ભાવનાનો જન્મ થાય છે, જે વધતી સાંસ્કૃતિક આક્રમણની દૃષ્ટિએ સ્થિતિ જ જાય છે. તેની એક સીમા વટાવ્યા પછી સુધરી નથી, બગાડ વધતો જાય છે. હજી પણ જો આપણે ખામોશ રહીશું તો ભારતીય આવી ભાવના વ્યક્તિગત વિઘટનનું કારણ સંસ્કૃતિનું ધોવાણ થઈ જશે, કારણ કે આ વિજ્ઞાપનોના આવા સ્વપ્નીલ બગાડો હવે ટી. વી. ના માધ્યમથી સંસારથી ઓછી આવક વાળા અમને ગામડાંઓ સુધી પહોંચી ગયો છે. હજી પણ મધ્યમવર્ગના લોકોમાં તેને પ્રાપ્ત કરવા બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓના બિનજરૂરી ક્ષેત્રોમાં માટેની એક લાલસા જાગે છે. તેનું પરિણામ પ્રવેશને રોકવા માટે જેહાદ જગાડવાનો એ આવે છે કે તે પોતાનાં સમગ્ર નૈતિક, સમય છે. આમ કરીશું તો જ ભવિષ્યમાં મૂલ્યોને ભૂલી જઈને ગમે તે, સાચા-ખોટા આવનારા ભયંકર સંકટને આપણે ટાળી માર્ગે ધન ભેગું કરવા મંડી જાય છે અને શકીશું. આ રીતે શરૂ થાય છે એક કદી પણ તૃપ્ત થઈ શકે નહિ તેવી તૃષ્ણાની દોડ, જેનો કદી અંત આવી શકે તેમ નથી.
૨૨ ૭ મુંબઈ સમાચાર
સાપ્તાહિક, તા. ૧૯-૫-૧૯૯૬
વિજ્ઞાપનો દ્વારા વસ્તુને તેની ગુણવત્તાના આધારે વેચવાની છે. કોશિશ કરવામાં આવતી નથી, પરંતુ મધ્યમ વર્ગ અથવા નવશ્રીમંતોની મનોવૃત્તિને વટાવવાની તે
કોશિશ કરે છે.
આધુનિક પ્રચાર માધ્યમો અને સમાજના વિશિષ્ટ સુવિધાભોગી લોકોને પોતાની પકડમાં લઈને આ બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ આપણા પર એક વિસ્તૃત અપસ્મૃતિ યાર્દી રહી છે અને આથી વિજ્ઞાપનબાજીથી આપણું માનસિક દેવાળિયાપણું વધતું જાય છે. બહુરાષ્ટ્રીય અપસંસ્કૃતિના ફળસ્વરૂપે આપણા દેશમાં બ્લ્યુ ફિલ્મોનો મારો શરૂ થઈ ગયો છે, જેનાં માઠાં પરિણામો આપણી યુવા પેઢી ભોગવી રહી છે. આજે આપણા દેશમાં એવી ફિલ્મોનું નિર્માણ થઈ રહ્યું છે, જે આપજો કુટુંબના તમામ સભ્યો સાથે બેસીને જોવામાં સંકોચ અનુભવીએ છીએ.
પણ શરમ
સૌ સાથે મળીને જોઈ શકતાં નથી. આવી
સંકલન ૧૦ દહેશત
-
વિનિયોગ પરિવાર ટ્રસ્ટ
વીજળીએ માણસને મોટાબનાવી
દીધો છે.
-મહેન્દ્ર દેસાઈ
ઉઘાડા પડી ગયા વગર, આંખના પલકારામાં બિહાર, મધ્ય પ્રદેશ કે ઓરિસાની અજો રૂપિયાની સંપત્તિ ફૂંકી મારવાની હોય, અને તે પણ જનતાની પ્રગતિ કે ભલું કરવાના નામે જેથી કોઈ શું કે ચાં કરી ન શકે, તો સત્તાધીશો પાસે ક્યું શસ્ત્ર છે ? બ્રિટિશરોને દરિયામાર્ગે અઢળક સંપત્તિ ઢસડી જતાં મહિનાઓના મહિના લાગી જતા હતા.. આજના હાકેમોને વિજ્ઞાને એવી જડીબુટ્ટી આપી છે કે જે તે પ્રાંતના લોકોને ભાગ્યે જ ખ્યાલ આવે કે હર સેકંડે તેમના પ્રાંતમાંથી કેટકેટલા ખજાના લૂંટાઈ રહ્યા છે. પ્રજાજનોને એવું પણ ભાન ન રહે કે પ્રગતિના નામે તેઓ નચાવી શકાય તેવી કઠપૂતળી બનતા જાય છે.
દેશ આખાને મુઠ્ઠીમાં રાખી શકે તેવું અદશ્ય પણ અમોઘ આ ક્યું શસ્ત્ર છે ? વીજળીઇલેક્ટ્રિસિટી. જી, હા. ઇલેક્ટ્રિસિટી એવું શસ્ત્ર છે કે એના નામે પ્રગતિ, વૈભવ, સુખમાં આંધળા થઈ જવાય તેવા જરીજીરિયામાં સત્તાધીશો પહેરાવી શકે છે. વીજળીથી ઘરોમાં રોશની થશે, ઉદ્યોગો ધમધમશે, ઉત્પાદન વધશે, સમૃદ્ધિ આવશે વગેરે વગેરે. વધુ ને વધુ વિપુલ વીજળીની દેશને જરૂર છે. તેને પહોંચી વળવા તોતિંગ વીજળી મથકો મો. અણુમથકો ખાંપો, અબજો રૂપિયા હોમો, નહિ તો પ્રગતિ રૂંધાઈ જશે એવાં ઢોલનગારાં સતત વાગ્યા જ કરે છે.
માઇકલ ફેરાડો કે પોમસ આલ્વા એડિસને વીજળી અંગે શોધખોળ કરી ત્યારે ભાગ્યે જ તેમને ખબર હશે કે વખત જતાં તેમની શોધ રાજકર્તાઓના હાથમાં સરમુખત્યારી એવું હકમનું પાનું આપવાની છે કે સત્તાધીશો પ્રજાને સ્વતંત્રતાના અંચળા હેઠળ માડી શકાય તેવા ગુલામ બનાવી શકશે. વીજળીના ચમત્કારિક, ગેબી ફાયદાઓ અંગે પયગંબરી કંઈક વાતો કહેવાયા કરે છે. છાનાછપના પ્રજા પર વીજળી કઈ રીતે ભરડો લઈ શકે છે કે માણસના કેવા હાલહવાલ કરે છે તે પણ જોવા જેવું છે.
સાંજ પડ્યે માણસ અને દેશ આખો સ્વજનો રસાથે અલકમલકની વાત કરી જંપી જાય અને સુર્યોદય છતાં તાજગીથી ફરી કામે વળગે તે કુદરતનું ચક્ર