Page Text
________________
સવદલીપ
પુસ્તક ૧૧ અંક ૫ મંગળવાર ૧૮ જાન્યુઆરી ૧૯૯૪
૩૦ અબજની ખૂંચી રહી છે: નરસિંહ રાવ માને છે કે ીબ હોવું તે એક ગુનો છે
અનસબસિડી સરકારની આંખમાં કણાની માફક
મનમોહન સિંહના કહેવાતા આર્થિક સુધારાનાં વિષારી ફળ નાગરિકો ચાખી રહ્યા છે. આ તો હજી પાશેરામાં પહેલી પૂણી છે અને હજી તો ઉપરાઉપરી અનેક ચોમાસાં સારાં ગયાં છે. આગે આગે શું થશે ? શેરડીનો પાક ઓછો થયો છે માટે ખાંડના ભાવ ૧૩ રૂપિયાથી વધીને આવતે મહિને ૨૦ રૂપિયા થઇ જશે. સબસિડીઓ ક્રમ કરવા
અનાજ, નાગરિક પુરવઠો અને જાહેર વિતરણ માટેની સંસદની સ્થાયી સમિતિએ એવી ભલામણ કરી છે કે પબ્લિક ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સિસ્ટમમાંથી
કરી રહ્યા છે. સબસિડી એટલે શું ? સરકાર મોધે ભાવે એક ચીજ ખરીદે અને સામાન્ય જનતાને એ ચીજ તે સોંધે ભાવે વેચે. સબસિડી એટલે નાગરિકો માટેની રાહત અનેક દેશો નાગરિકોને અનેક જણસોમાં સબસિડી આપે છે. કલ્યાણ રાજયનું એ એક પ્રધાન લક્ષણ છે. ભારત સરકાર હવે કલ્યાણ રાજ્યમાં માનતી નથી. ઉપનગરોની લોકલ ટ્રેનો હવે બે વર્ષથી રીતસરનો ચોખ્ખો નફો કરે છે છતાં રેલવેપ્રધાન જાફર શરીફ આવતે મહિને મુંબઇગરાને મરણતોલ ફટકો મારવાના છે. બીજા વર્ગના કૉમ્પાર્ટમેન્ટમાં લોકોની ભયંકર ગિરદી હોય છે. હમણાં સરકારે ગૅસની કોઠીના દામમાં બેહદ વધારો કરી દીધો છે. બજેટ પૂર્વે હજી તો એડમિનિસ્ટર્ડ પ્રાઇસીસને નામે કંઇક ચીન્તેના ભાવો વધાવામાં આવશે. કેરોસીનના ભાવ વધશે. પેટ્રોલના આંતરરાષ્ટ્રીય ભાવ ખૂબ ઘટી ગયા છે ત્યારે સરકાર તેમાં વૃદ્ધિ કરશે અને એથી ટૅક્સીના તથા રિક્ષાના દર વધશે. મનમોહન સિંહ એક ઉ ંદ સરાણિયાની જેમ છરીચાકુ સજાવી રહ્યા છે. જનરલ બજેટ એકદમ હોરિબલ હશે. શાકભાજીના ભાવ આસમાને ગયા છે.
માટે વર્લ્ડ બૅન્ક અને આઇએમએફ નામના બે શેઠ અત્યારે નવી દિલ્હી ઉપર દબાણ(પીડીએસમાંથી, જાહેર વિતરણ પદ્ધતિમાંથી, રેનિંગમાંથી) આવકવેરો ભરનારાઓને, જાહેર ક્ષેત્રમાં નોકરી કરનારાઓને, ખાનગી ક્ષેત્રમાં નોકરી કરનારાઓને તેમ જ અન્ય ઊંચી આવકવાળાઓને બાકાત રાખવા. સરકાર જો આ ભલામણોનો સ્વીકાર કરે તો તો નબળા વર્ગો માટેની અન્નસબસિડીઓ ચાલુ જ રહે પરંતુ સરકારની દાનત ખોરી ટોપરા જેવી છે અને વળી તેને વર્લ્ડ બેન્ક તથા આઇએમએફ સતત ચાવી માર્યા કરે છે. જાહેર વિતરણ સેવા વિશેની રાષ્ટ્રીય સલાહકાર સમિતિએ કેન્દ્ર સરકારને અન્નસબસિડી બાબત એક રાષ્ટ્રીય નીતિ ઘડી કાઢવાનું કહ્યું છે. રાજ્યોના ખોરાકપ્રધાનોએ સંસદની સમિતિની એવી ભલામણોને મંજૂરી આપેલી છે. અત્યારે સરકાર વાર્ષિક ૩૦ અબજ રૂપિયા અન્નસબસિડી પાછળ ખર્ચે છે. હવે સરકારની દાનત બગડી છે. સાદી ભાષામાં કહીએ તો રંક લોકોને અત્યારે અનાજની ખરીદીમાં સરકાર દ્વારા વાર્ષિક ૩૦ અબજ રૂપિયાની રાહત આપવામાં આવે છે. ભારત જેવા ગરીબ દેશમાં આવી રાહત જરૂરી છે. એક નિષ્ણાત સમિતિએ કહ્યું છે કે બોગસ (ભૂતિયાં) રેશનકાર્ડ ખોળી કાઢવામાં આવે તો પણ ૧૦ અબજ રૂપિયા બચી શકે. સબસિડી થકી સરકાર આજસુધી ગરીબ લોકોને ફુગાવાની ઝાળમાંથી ઉગારતી હતી. સબસિડી અને રેશનિંગ થકી અનાજની કૃત્રિમ ખેંચને ડામી શકાની હતી, સબસિડી થકી ખાધવાળાં રાજ્યોમાં અનાજ ઠલવાતું હતું.
નરસિંહ રાવ જાણે છે કે અન્નસબસિડી ધટાડવાનું પગલું કોંગ્રેસ પક્ષ માટે રાજકીય દષ્ટિએ હિતાવહ નથી. સરકાર આ વિશે રાષ્ટ્રીય સર્વસંમતિ સિદ્ધ કરવા માગે છે, પણ અન્ય પો તેને શાના સહકાર આપે; છાઁ ભિડાની સરકાર. એ ખરું કે રેનિંગના કેટલાક દુકાનદારો ભૂતિયાં કાર્ડ રાખે છે અને તેઓ રેનિંગનું અનાજ ખુલ્લા બજારની દુકાન ભણી વાળી લે છે. પરંતુ શરદી થઇ હોય તેથી કાંઇ ડોકું થોડું વાઢી લેવાય છે? એક વાર પ્રજાએ અન્નસબસિડી આપી હોય એ પછી તેને દૂર કરવાનું અઘરું છે. કાશ્મીરમાં અને ઇજિપ્તમાં ખૂબ સસ્તે દરે આપવામાં આવતું અનાજ બંધ થયું ત્યારે ત્યાં રીતસરનાં ચેટીરમખાણો થયાં હતાં. દખ્ખણનાં અનેક પિસાઇરાજ્યોમાં (ખાસ કરીને આંધ્રમાં અને તામિલનાડુમાં) વર્ષો સુધી ધૂળને મૂલે રાજ્ય સરકારો ચોખા વેચતી હતી. અનેક રાજ્યોમાં કામ સાટે અનાજ આપવામાં આવે છે. અનેક રાજ્યોમાં બપોરે વિદ્યાર્થીઓને વિનામૂલ્યે ભોજન આપવામાં આવે છે. ઘણાં રાજ્યોમાં એક કુટુંબની આવક અમુક રૂપિયાથી ઓછી હોય તો જ તેને કે રેશનિંગ મળે છે. આમાં ઘણી વાર ચતુર લોકો હાથચાલાકી કરે છે. અનેક નિષ્ણાતોએ કહ્યું છે કે જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રના સ્ટાફને રેશનિંગના અનાજથી વંચિત રાખવાનું બ્લેન્કેટ પગલું યોગ્ય નથી. તેમને પણ ફુગાવો નડે છે. તેમનામાં પગારોની ચઢતીઊતરતી ભાંજણી હોય છે. ટ્રેજેડી તો એ છે કે શહેરી વિસ્તારોમાં રેશનિંગની દુકાનો વ્યવસ્થિત અને જડબેસલાક છે પણ જ્યાં પબ્લિક ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સિસ્ટમની ખાસ તાતી જરૂર છે એ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જાહેર વિતરણ પદ્ધતિ ઢચુપચુ છે. ગ્રામીણ ગરીબો, ગ્રામીણ બેકારો અને કેઝ્યુઅલ ખેતમજૂરો આપણા સમાજના સૌથી વધુ અરક્ષિત વર્ગો છે. પબ્લિક ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સિસ્ટમની ખરી જરૂર યુપી, મધ્ય પ્રદેશ અને બિહારના ગ્રામીણ વિસ્તારોને છે. કેરળ અને કાશ્મીર જેવાં હિંદ્ર રાજયોમાં સમાજના ૯૦ ટકા વર્ગોને રેનિંગનું અનાજ આપવું જોઇએ, સમાજના ગરીબ વર્ગોના માત્ર ૩૦ ટકા લોકોને સમંસિડાઇઝ્ડ અનાજ હાલ મળે છે. જે તમામ ક લોકોને રેશનંગનું અનાજ આપવામાં આવે તો અન્નસબસિડી ૩૦ અબજથી વધીને ૧૦૦ અબજ રૂપિયા જેટલી થઇ જાય. કમનસીબી તો એ છે કે આ દેશના ૨૫ ટકા લોકો પાસે તો રેશનિંગનું કંગાળ અને સસ્તું અનાજ ખરીદવાનાય સાંસા છે. ગુંજામાં દોઢિયાં જ ક્યાં છે? આજે માર્કેટ ઇકોનોમીની કાખલી કૂટી રહેલી સરકારને ફૂડ ફોર વર્ક પ્રોગ્રામ શરૂ કરવાનું તો સૂઝે જ શાનું?
ત્રણ મહિના પહેલાં ખટારાવાળાઓની હડતાળ પાછી ખેંચાઇએ પછી ખટારાવાળાઓએ પોતાની ઉપરનો નવો બોજ પબ્લિક ઉપર ઢોળી દીધો છે. આથી ધરવપરાશની અનેક ચીજોની જેમ શાકભાજીના ભાવ પણ ખૂબ વધી ગયાં છે. સરકારી આંકડા કપટી હોય છે. સરકાર વારંવાર એવો દાવો કરે છે કે અમે ફુગાવાને અંકુશમાં રાખ્યો છે અને ફુગાવો માત્ર સિંગલ ડિજિટનો છે. સરકારની આ કહેવાતી સિદ્ધિ તો નકશામાંની નદી જેવી છે. રેસ્ટોરાંવાળાઓએ દાટ વાળ્યો છે. ફ્રસાણવાળાઓ લગભગ દરેક ધણના ભાવ વધારતા જાય છે. મોઢામાં પણ ન પડે એવી કંચરપટ્ટી રાઇસપ્લેટના ૨૦ રૂપિયા અને સારી ગુજરાતી લોજની થાળીના ૪૫ રૂપિયા બેસે છે. પાતળી ચપટી ઇડલી ૧૦ રૂપિયાની થઇ ગઇ છે. લાખ્ખો મુંબઇગરાઓ આજે રેસ્ટોરાંઓ અને લોજો ઉપર વે છે. તેમની હાલત કફોડી છે. નીચલા મધ્યમ વર્ગનો અને મધ્યમ મધ્યમ વર્ગનો નોકરિયાત માનવી ચોમેરથી રહ્યો છે. ર્લીભી અને તારા રેસ્ટોરાંવાળાઓને સરકાર અંકુશમાં રાખી શકતી નથી. ટ્રેજેડી તો એ છે કે નોકરિયાતોના પગારમાંથી આવકવેરાને અને પ્રોફેસનલ ટેક્સને નામે તોસ્તાન રકમો કાપી લેવામાં આવે છે. આથીય બુરી દશા તો જ઼મીણ ગરીબોની, બેકારોની અને ગુમાસ્તાઓ જેવા અસંગઠિત કર્મચારીઓની છે. ઘણી ખાનગી દુકાનો અને પેઢીઓ આજે પોતાના કર્મચારીઓને રોજ ૧૦ કલાક કામ કરવા પેટે માસિક ૪૦૦ રૂપિયાથી ૬૦૦ રૂપિયા આપે છે. ગરજાઉ માણસ બાપડો ક્યાં જાય અને શું કરે ? વીમાનું રાષ્ટ્રીયકરણ કરવા પાછળનો સામાજિક ઉદ્દેશ હવે સરકારે પડતો મૂક્યો છે. મિશ્ર અર્થતંત્રને ખતમ કરવા માત્રના મનમોહન સિંહ વીમા પછી હવે બેન્કોનું ખાનગીકરણ કરશે. એ પછી તેઓ સ્ટેટ ટ્રાન્સપોર્ટનું અને રેલવેનું ખાનગીકરણ કરશે. તાજેતરનાં ત્રણ વર્ષ દરમિયાન ઔઘોગિક વિકાસ માત્ર બે ટકા જેટલો રહ્યો છે. જપાનનો ૧૯૮૦થી ૧૯૯૦ના દાયકામાં ઔદ્યોગિક વિકાસ આઠ,ટકા જેટલો હતો. વિદેશી ઇન્વેસ્ટરો વીજળીને ક્ષેત્રે રોકાણ કરે તો તેમને ક્રમમાં કમ ૧૬ ટકાના વળતરની ભારત સરકારે બાંયધરી આપી છે. વિદેશી | મૂડીરોકાણો 1 ભારતના નાણાપ્રધાનને બહુ વહાલા છે એટલે જેપીસીએ ભલે વિદેશી બેન્કોનાં કરતૂતો બહાર પાડ્યાં પણ નાણાખાતું વિદેશી બેન્કો સામે કશાં પગલાં ભરવાનું નથી. હમણાં જ સર્વોચ્ચ અદાલતે એવો ચુકાદો આપ્યો હતો કે ભૂતપૂર્વ રાજ્યોની સધિયાણાંની નાબુદી માĪસરની હતી. ગુણાનું હવે વિદેશી રોકાણકારોને માટે નવાં સાલિયાણાં ઊભા કરી રહ્યુ છે. માલંબરો અને મેકડોનાલ્ડનું આક્રમણ થઇ રહ્યું છે. નવા જમાનાના લાઇવ અને દુપ્તે આપણા
અર્થતંત્રને ચૂસી જશે. એ ચૂસણકાર્યમાં એમને મદદ કરનારા આપણા પ્રધાનોને અને અકારોને હું કશું ? ગર્ગ, કણ શું ? અમીચંદ ? ઔબફર !
| SR No. | 520405 |
| Book Title | Sankalan 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Viniyog Parivar |
| Publisher | Viniyog Parivar |
| Publication Year | |
| Total Pages | 35 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Sankalan, & India |
| File Size | 5 MB |