________________ 8 મહા ગુરુકુળ વાસ છે મહાશાસન ની જવાબદાર મુખ્ય સંસ્થા - - આ મહા-ધર્મશાસનની સમગ્ર જવાબદારી કાયમને માટે ઉપાડી શકે, તેનું સંચાલન ચલાવી શકે, તેનું તેજ કાયમ ઝગમગતું રાખી શકે, જગતના જીવોને મહાશાસન પોતાને શરણે રાખી શકે, તેનો જ ઉપદેશ આપી શકે, તેનો જ પ્રભાવ ફેલાવી શકે, તેના તેજને ઝાંખુ ન થવા દે, તેવા વિશ્વના કેદ્ર ભૂત, પરમ (સુપ્રીમ) સ્થાન પર બિરાજમાન, સર્વની રાક, સર્વની હિતચિંતક, સર્વની સદા શરણ, સર્વની સદા આવાસ ક, લો કોત્તમ (લાગુત્તમ), એવી એક શાશ્વતુ ગુરૂકુળવાસ નામની મહાસંસ્થાની અદભૂત રચના તીર્થ કર ભગવંતાએ જ બતાવી છે, તત્કાલીન રચી છે. સ્થાપી છે, તે પ્રમાણે રચેલી તે મહાસંસ્થા આજે પણ વિદ્યમાન છે. પરંપરાગત ચાલી આવી છે. ચતુર્વિધ સંઘમાં તે કેન્દ્રભૂત છે. તેની બંધારણીય રચના જૈન શાસનની રચનામાં મુખ્ય અને કેન્દભૂત છે. વિશ્વમાં તેનું સ્થાન અનન્ય અને અજોડ છે. તે સંસ્કૃતિની પીપક છે, રક્ષક છે, સંસ્કૃતિનો પ્રાણ છે, એક અપૂર્વ ને અનન્ય માનવી મહાસંસ્કૃતિનો પ્રાણ છે, હૃદય છે. જગતમાંહેની રાજ્ય તંત્રની કેન્દ્ર ચક્રવર્યાદિક, પ્રજાકીય, કૌટુંબિક, સામાજિક, વિગેરે દુન્યવી સંસ્થાઓ તેની સેવિકા છે તેની આશ્રિત છે, તેનાથી અનુપ્રાણિત છે, તેનાથી જીવંત રહેનારી છે. અન્ય ધર્મ શાસનોના ગુરુકુળવાસોના પરમ આદર્શનો આધાર પણ આ ગુરુકુળવાસ ઉપર જ રહે છે. “આ મહા ગુરુકુળ સંસ્થાની બંધારણીય રચના અત્યભૂત છે જ, ધાર્મિક, રાજકીય, આર્થિક, સામાજિક, કૌટુંબિક, પ્રજાકીય, વિગેરેને લગતા સર્વ બંધારણો માટે આદર્શભૂત અને અનુકરણીય તે જ બંધારણ છે. વિશ્વભરમાં તે બંધારણને આધારે જ પ્રાચીન કાળના સર્વશિષ્ટ બંધારણો પ્રચલિત થયા છે. અનાત્મવાદના અંશોરૂપ મિજસાવેલા વાદોના પ્રચાર માટે વર્તમાન કાળે પ્રચલિત થયેલી બહુમતવાદની ભયંકર બંધારણ પદ્ધતિને બાદ કરીને વિચારીએ, તો જગતમાંના સર્વ બંધારણોનું મૂળ તેજ બંધારણ છે,” એમ બંધારણોનો તાત્ત્વિક અભ્યાસ કરવાથી સ્પષ્ટ સમકાય તેમ છે. છતાં, દેશકાળના ભેદ જણાતા કેટલાક બાહ્ય ફેરફારો એ બંધારણના મૂળ તત્ત્વોની એકતાનાં બાંધક થાય તેમ નથી, સર્વનું હિત કરનારી સાર્ધ - સર્વના હિતકર પુરુષોની આજ્ઞા જ તેની માર્ગદર્શિકા છે. એ એક જ તે બંધારણનું મૂળ તત્ત્વ સર્વત્ર અખંડ છે. જેનાથી નુકસાન થવાનો કદી સંભવ જ નથી. ભ્રમણામાં પડવાનો, છેતરાવાની, ઠગાવાનો, ધી ભાવ થવાનો, કલહ કંકાસનો, ખોટી અથડામણ થવાનો કદી સંભવ નથી. તે તો દીવાદાંડીની માફક સદા સીધો જ રસ્તો ચીંધે છે, સીધે માર્ગે લઈ જાય છે, ઈષ્ટ સ્થળે બરાબર પહોંચાડે છે. સર્વત્ર શુભ શુદ્ધ પ્રકાશ જ પાથરે છે. સાધકોની પોતાની અશક્તિથી તેને પોતાને નુકસાન થાય, તે વાત જુદી છે, પરંતુ, આ મહાસંસ્થા તો સદા સર્વત્ર સર્વનું સર્વ પ્રકારનું કલ્યાણ જ કરનારી છે. 1, આવી આ મહા વિશ્વસંસ્થાની બંધારણીય રીતે કેવી છે? અને કેટલી ભવ્ય છે? તેની વિગતવાર રૂપરેખા હાલમાં બાજુએ રાખી- આવી ભવ્ય સંસ્થાના સંચાલકો કેવા ભવ્ય અને કેટલું ચમત કારિક જીવન જીવ મારા હોવા જોઈએ ? તો જ તેઓ જગતમાં સૌથી અસાધારણ પ્રકાર•ી આ સંસ્થા જવાબદારી ઉપાડી શકે? તેનો સંક્ષિપ્ત ખ્યાલ પ્રથમ આ સ્થળ આપી દેવો ખૂબ જરૂરી છે અને અહી જ પ્રસંગોપાત છે.