________________
[ ૯૪ ]
જૈન દર્શન મીમાંસા
સચ્ચાટ રીતે આત્માનંદ પ્રકાશના ચાલુ વર્ષના પુસ્તક( ૨૧ )માં મુનિશ્રી જ્ઞાનવિજયજીએ યથાર્થ સ્વપમાં દર્શાવેલી છે.
*
આ રીતે જૈનદર્શન એક સ્વત ંત્ર દર્શન હોઈ તેનું સાહિત્ય વિશાલ પ્રમાણમાં છે. દ્રવ્યાનુયોગ, ગણિતાનુયોગ, ધર્મકથાનુયોગ અને ચરણકરણાનુયોગ એ ચાર વિભાગમાં જૈનદર્શનના શાસ્ત્રો વહેંચાયેલા છે. દ્રવ્યાનુયોગમાં જીવાત્મા અનેક પ્રકૃતિના સંધ, નિગેાદનુ` સ્વરૂપ, એકેદ્રિયથી માંડીને પંચેંદ્રિય પ્રાણીઓની પરિસ્થિતિ વગેરે એટલી બધી સુક્ષ્મ હકીકતા છે, જે સર્વજ્ઞ પ્રણીત દર્શન તરીકેના સુંદર ખ્યાલ આપે છે.
સૂક્ષ્મ
ગતિ સંબંધમાં ચંદ્ર પ્રપ્તિ, સૂર્ય પ્રપ્તિ અને લોક પ્રકાશાદિ ગ્રંથે એવા અપૂર્વ છે કે સૂર્ય, ચદ્ર અને તારા મંડળનું વિસ્તીર્ણ જ્ઞાન, અસંખ્ય દ્વીપ સમુદ્રો, નારકી અને સ્વલાકની પુષ્કળ હકીકતે,
આ જનતા સમક્ષ ગણિતાનુયાગ રજુ કરે છે. આ ઉપરાંત ધર્મકથાનુયોગમાં મોટા મહાત્માના ચરિત્રનું સાહિત્ય પણ તેટલું જ વિસ્તી છે, અને ચરણકરણાનુયાગમાં ગૃહસ્થાશ્રમ અને સંન્યાસના આચાર-વિચારે પણ વિવિધ રીતે દર્શાવેલા છે. વારવાર જૈનદર્શન માટે એવા આક્ષેપ મૂકવામાં આવે છે કે જેનેની અહંસાએ મનુષ્યને નિર્વીય કરી મૂક્યા છે. આ હકીકત એક અંશમાં પણ સત્ય નથી. પૂર્વકાળમાં જૈન રાજાએ એ ક્ષત્રિયેા હતા તેએ જૈનધર્મનુ યથાર્થ પાલન કરતા હતા અને ક્ષત્રિય ધર્મનુ પણ પાલન કરતા હતા. દરેક વર્ણાશ્ર મનુષ્ય જૈનધર્મનું પાલન કરતા હોવા છતાં પાતપેાતાની ફરજો બજાવે જતા હતા—એમ જૈન તિહાસ સારી રીતે સાક્ષી આપી રહ્યો છે. પરરાજ્યચક્રથી રાજ્ય અને પ્રજા ઉભયનું સંરક્ષણ કરી સ્વધર્મને પણ જાળવી રાખ્યાના અનેક રાજાઓનાં દષ્ટાંત મેજુદ છે. જૈનોના તીર્થંકરા ક્ષત્રિય કુળમાં જન્મ લે છે અને રાજ્યનું પાલન કરી છેવટે સંન્યાસ ગ્રહણ કરે છે. ખુદ સાળમા તીર્થંકર શ્રી શાન્તિનાથ પ્રભુ ચક્રવતી હાવાથી તેમને છ ખંડના દિગવિજય કરવા માટે લાંબે વખત સુધી વિદેશમાં જવું પડ્યું હતું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
