________________
Vol. II-1996
તારંગાના અહંતુ અજિતનાથના....
૧૨. આને લગતો ખંડિત મૂળ શિલાલેખ આ પૂર્વે ૫૦ લાલચંદ ગાંધીના ગુજરાતી લેખમાં જૈન સત્ય પ્રકાશમાં, પ્રકાશિત
થયેલો (હાલ પ્રસ્તુત અંક મારી સામે નથી.) ત્યાર બાદ કેટલાક વર્ષે તે દિનેશચન્દ્ર સરકાર તથા ડા, મંજુલાલ મજમુદાર દ્વારા દpigraphia Indicaમાં છપાયો હોવાનું સ્મરણ છે. અહીંના સન્દર્ભમાં પ્રસ્તુત સ્રોતોનો વિશેષ ઉપયોગ
ન હોઈ વિગતો આપવી જરૂરી માન્યું નથી. ૧૩. મહેતાશેઠ પૃ૧૩૮ : જુઓ ત્યાં “અન્વેષણ' શીર્ષક હેઠળ અપાયેલી કંડિકામાં. ૧૪. એજન : જુઓ ત્યાં “અન્યપરંપરા' શીર્ષક નીચેની કંડિકામાં. ૧૫. અહીં આગળ ઉપર આ મુદ્દા પર સ-પ્રમાણ ચર્ચા કરેલી છે. ૧૬. જુઓ “આર્ય ખપૂટાચાર્ય કથા,” ના પાનવોય, G. O. s. No. 14, First Ed, Baroda, 1920, Reprint 1992,
સં. મુનિરાજ જિનવિજય, પૃ. ૪૪૩. ૧૭. જુઓ હસ્ત -વૃકયુવતિ, સિંધી જૈન ગ્રન્થમાલા, ઝન્યાંક ૪૨, સં. જિનવિજય મુનિ, મુંબઈ ૧૯૫૬, પૃ.
૩૯, ૪૦, ૪૨, ૪૩. ૧૮. જુઓ ‘‘ત્રણ પ્રકીર્ણ અભિલેખો,” નિર્ચન્થ, પ્રથમ અંક, અમદાવાદ ૧૯૯૫, પૃ. ૭૫-૭૭. ૧૯. એજન પૃ. ૭૬. ૨૦. મધુસૂદન ઢાંકી અને લક્ષ્મણ ભોજક, ““ઉજ્જયન્તગિરિના પૂર્વ પ્રકાશિત અભિલેખો વિષે,” Aspects of Jainology,
Vol II, Pandit Bechardus Commemoration Volume, Rio M. A. Dhaky & Sagarmal Jain duis €, Yo
૧૯૬-૧૯૭. ૨૧, ગ્રન્થનું મૂળ અભિધાન આ જ છે, માત્ર પ્રતિબંધ નહીં. જિનવિજયજી પોતાના દષ્ટિકોણથી ગ્રન્થોના મૂળ શીર્ષક
ક્યારેક બદલી નાખતા; જેમકે જિનપ્રભસૂરિના કલ્પપ્રદીપનું અભિધાન બદલી તેમણે વિવિધ તીર્થયાત્રા કરેલું. ૨૨. જુઓ . પ્ર. પૃ. ૧૪૩-૧૪૪, ૨૩. આ શતક પ્રકાશિત તો થઈ ચૂક્યું છે પણ તે હાલ હાથવગું ન હોઈ અહીં પ્રકાશન સંબંધી વિગતો આપી શકતો નથી.
હેમચન્દ્રાચાર્યના બીજા શિષ્ય વર્ધમાન સૂરિએ પણ કુમારવિહારશતક રચેલું પણ તેનું એક માત્ર અનેકાર્થી પદ્ય વૃત્તિ સહિત ઉપલબ્ધ છે. (જુઓ મને વાર્થ સાહિત્ય સંપ્રદ પ્રથમ વિમાન, સં ચતુરવિજયમુનિ, અમદાવાદ ૧૯૩૫, પૃ ૧
૬૪.) ૨૪. પુષ્ક8 કુમારપાન વિનિત્યા સિતોત્રાહર્તश्चैत्यं स्फाटिकपार्श्वबिम्बमकृत स्वर्णेन्द्रनीलैर्नृपः ॥
-ક્રયાશ્રયમદી વ્ય, દ્વિતીયavટ્ટ, ૨૦-૨૮.
(સાંચોર ૧૯૮૭, પૃ. ૬૩૭.) ૨૫. કલિંગદેશમાં રાજા ઉદ્યોતકેસરિએ નિર્માણ કરાવેલ ભુવનેશ્વરનું પ્રસિદ્ધ લિંગરાજ મંદિર (૧૧મી સદી ત્રીજું ચરણ),
રાજા અનંગ ચોડ ભીમદેવે બંધાવેલ પુરીનું જગન્નાથ મંદિર (૧૨મી સદી પૂર્વાર્ધ), અને કોણાર્કનું નરસિંહદેવે બંધાવેલું જગતખ્યાત સૂર્યમંદિર (પ્રાયઃ ઈ. સ. ૧૨૫૦) બધા જ નિર્માતાઓ મહારાજાધિરાજ હતા. ખજુરાહોનું સૌથી મોટું મંદિર
– કંદરિયા મહાદેવ ચંદેલા રાજા વિદ્યાધરે ઈ. સ. ૧૦૨૫-૧૦૫૦ના અરસામાં કરાવેલું હોવાનો નિર્દેશ છે. તંજાવૂરનું જબ્બર બૃહદેશ્વર મંદિર ચોબ્લ સમ્રાટ રાજરાજ દ્વારા ઈ. સ. ૧૦૧૦માં, અને ગંગાઈકોચોગ્લપુરમના મહામંદિરનું એના પુત્ર રાજેન્દ્ર ચોલ્લ દ્વારા (આ૦ ઈ. સ. ૧૦૨૫-૧૦૩૦)માં નિર્માણ થયેલું. ગુજરાતમાં પણ ઉપર કહ્યા તે સિવાય અન્ય પણ મેરુ પ્રાસાદો હતા; જેમકે કર્ણદેવનો પાટણમાં કરાવેલો ‘કર્ણમેરુ' (પ્રાયઃ આ૦ ઈ. સ. ૧૦૭૦-૧૦૮૦), અને ત્યાંનો સિદ્ધરાજ કારિત “સિદ્ધમેરુ” પ્રાસાદ, જે બન્ને આજે તો કાળના ગર્ભમાં વિલીન થઈ ગયા છે.
૨૬, આ એક નક્કર હકીકત છે. આનું સમર્થન કુમારપાળનાં અન્તિમ વર્ષોમાં, કે પછી દ્વિતીય ભીમદેવની પ્રારંભિક
Jain Education international
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org