________________
अनुसन्धान-५७
भेद चऊद सुणतां सही । दुरी पणासिं दूरि । खरतरगच्छनायक भणइं श्री आणंदवर्धनसूरि ॥५८।।
हिव चउपई । भविआं निसुणउ बीजुं तत्त्व । अजीव ते जिहांनु हइ सत्त्व । धर्माधर्मआका[शा]स्थिकाय । त्रिण्णइ त्रिहु भेदे नव थाय ॥५९॥ खंधु देश प्रदेसिं करी । अद्धाकालदसु उद्धरी । चउद राज व्यापिउ इणि भरी । केवलि जाणिं एहनां चरी ॥६०॥ पुदगल थूल अच्छई चिहुं भेदि । छदमस्थ जाणी कहिं विछदि । खण्ड(न्ध) देश प्रदेश परमाण । अजीव चऊद भेद निरमाण ॥६१॥ खंधु चऊद राजनुं नाम । धर्मास्थिकाय पूरिउ अभिराम । राज खंड जोयण ते देश । तेहनु अणु सूखिम प्रदेश ॥६२॥ अधर्मकाय त्रिहु ए इम गणउ । आकाशास्थि इच्छां तिम मणउ । त्रिण्णि त्री नव भेदे जाणि । अद्धाकाल समय वक्खाणि ॥६३॥ अतीत अनागत नइ वर्तमांन । एकठा न मलिं ए अनुमांन । तेहना भेद खंधादिकनुं हइं । इणि कारणि ते दशमु कहिं ॥६४॥ घट पट थंभ डुंगर नइ वृक्ष । आखा खंध कहिंजे दक्ष । तेहना खंड देश ए सही । सूक्ष्म प्रदेश जे भेदइ नही ॥६५॥ खंधा देश प्रदेशा वस्त । दृष्टिगोचरि देखि छदमस्थ । पुदगल सूक्ष्म अत्थि अत्यंत । देखि तुजउ मलिं अनंत ॥६६॥ धर्म अधर्म आकाश ते किस्यु । तेह सरूप केवलि कहइ जिस्यु । सावधान हुई सुणिज्यो सहू । एह विचार अच्छइ पणि बहू ॥६७|| धर्माधर्म पुदगल नभ काल । ए पंचइ निरजीव विशाल । पुदगल टाली च्यारइ वस्तु । दृष्टिगोचरि नाविं छदमस्थ ॥६८॥ तउ किम जाणिं छइ अहिनाण । जीव पुदगल नि गमण प्रमाण । धर्मास्थि छइ तिहां जाई सकि । अधर्मास्थि आविउ तिहां लुकिं ॥६९।। जिम पाणी माहि माछलु । जां पाणी तां चालइ भलु । जीव अनइ पुदगल तिहां जाइ । चऊद राज धर्मास्थिकाय ॥७०॥
