Prathamanuyog Shastra ane tena Praneta Sthavir Aryakalaka

SR No.: 211383
Original Sutra Author: N/A
Author: Punyavijay
Publisher: Z_Vijay_Vallabh_suri_Smarak_Granth_012060.pdf
Publication Year: 1956
Total Pages: 8
Language: Hindi
Classification: Article, Ascetics, H000, & H005
File Size: 561 KB

Page 2

આચાર્ય વિજયવલ્લભસૂરિ સ્મારક ગ્રંથ
અષ્ટાંગનિમિત્તવિદ્યા ભણી ગયા બાદ કોઈક પ્રસંગે સ્થવિર આર્યકાલક વડના ઝાડ નીચે બેઠ છે, ત્યાં શાલિવાહન રાજા આવી ચઢે છે અને આચાર્યને આ પ્રમાણે ત્રણ પ્રશ્નો પૂછે છે : पसुलिंडि पढमयाए बितिय समुद्दे व केत्तियं उदयं ।
ततियाए पुच्छाए महुरा य पडेज व ण व १ त्ति ॥ १५४२ ॥
૫૦
પહેલો પ્રશ્ન : બકરી વગેરે પશુઓની લીંડીઓ કેમ થાય છે? બીજો પ્રશ્ન ઃ સમુદ્રમાં પાણી કેટલું ? ત્રીજો પ્રશ્ન ઃ મથુરાનું પતન થશે કે નહિ ?
पढमा वामकडगं देइ तहिं सयसहस्समुलं तु ।
बितियाए कुंडलं तू ततियाए वि कुंडलं बितियं ॥। १५४३ ॥
પહેલા પ્રશ્નના ઉત્તરથી પ્રસન્ન થઈ રાજા શાલિવાહને આચાર્યને લાખમૂલ્યનું ડાચું કહું ભેટ કર્યું. બીજા અને ત્રીજા પ્રશ્નના ઉત્તરથી રાજી થઈ રાજાએ એ કુંડલો ભેટ કર્યાં.
आजीविता उवति गुरुदक्खिण्णं तु एत अम्हं ति ।
तेहि तयं तू गहितं इयरोचितकालकज्जं तु ॥ १५४४ ॥
આ પ્રસંગે, આર્યકાલકને નિમિત્તવિદ્યા ભણાવનાર આવક સાધુઓ ત્યાં હાજર હતા, તેમણે · આ અમારી ગુરુદક્ષિણા છે' એમ કહી તે ત્રણેય ધરેણાં લઈ લીધાં. અને આર્યકાલક પોતાના સમયોચિત કાર્યમાં લાગી ગયા.
म उत्तम्मी अम्मि अणट्ठे ताहे सो कुणइ ।
जोगं च तहा पढमणुजोगं च दोऽवेए । १५४५ ॥
જેનો સૂત્રપાઠ ભુલાઈ ગયો છે, છતાં જેનો અર્થ એટલે કે ભાવ ભુલાયો નથી એવા લોકાનુયોગ અને પ્રથમાનુયોગ નામના બે ગ્રંથોની તેમણે પુનઃ રચના કરી.
बहु निमित्त तहियं पढमणुजोगे य होंति चरियाई । નિળ-વવિધ-સારા” પુ=મવારૂં નિદ્વાદ્ ॥ ૧૪૬ /
ઉપરોક્ત એ ગ્રંથો પૈકી પહેલામાં ઘણા પ્રકારની નિમિત્તવિદ્યા અને પ્રથમાનુયોગમાં જિનેશ્વર, ચક્રવર્તિ અને દશારોના પૂર્વભવાબ્દિને લગતું ચરિત્ર ગૂંથવામાં આવ્યાં છે.
ते काऊ तो सो पाडलिपुत्त उवहितो संघ ।
as तं मे किंची अणुग्गहहाय तं सुगह || १५४७ ।।
આ બન્નેય ગ્રંથોની રચના કરીને તેઓ પાટલીપુત્રમાં પહોંચ્યા અને ત્યાંના શ્રીસંઘને કહ્યું કે : મેં કાંઈક કર્યું છે તેને અનુગ્રહ કરીને તમે સાંભળો.
तो संघेण निसंतं सोऊणय से पडिच्छितं तं तु ।
तो तं पतिट्ठितं तू णयरम्मी कुसुमणामम्मि || १५४८ ।।
તે પછી પાટલીપુત્રમાં વસતા શ્રીસંઘે તે ધ્યાનમાં લીધું. અને ધ્યાનમાં લઇને તેમના ગ્રંથોને આદરપૂર્વક સ્વીકાર્યાં. આ રીતે કુસુમપુર-પાટલીપુત્રમાં તે ગ્રંથો માન્ય થયા.
मादीणं करणं गहणं णिज्जूहणा पकप्पो ऊ ।
संगहीण य करणं अप्पाहाराण तु पकप्पो || १५४९ ।।
पंचकल्प महाभाष्य