Page Text
________________
४. तीन सूत्रोंके स्थान पर दो सूत्र । यथा
पाणिनि - 'तस्मै प्रभवति संतापादिभ्यः' (५।१।१०१), 'योगाद्यच्च' (५।१।१०२), 'कर्मण उकळू' (५|१|१०३)
शाकटायन—'योगादये शक्ते' ( ३।२।९१), 'योग्यकार्मुक' ( ३।२।९२)
५. चार सूत्रोंके स्थान पर एक सूत्र । यथा—
पाणिनि - 'शूलोखाद्यत्' (४/२/१७), 'दध्नष्ठक्' (४।२।१८), 'उदश्वितोऽन्यतरस्याम्' (४/२/१९), 'क्षीराड्ढञ् (४।२।२० )
शाकटायन—'शल्योख्यक्षैरेयदाधिकौदश्वित्कौदश्वितम् ' (२।४।२३८)
६. पाँच सूत्रोंके स्थान पर एक सूत्र । यथा -
पाणिनि -' इदमोहिल्' (५।३।१६), 'अधुना' (५।३।१७), 'दानीं च ' ( ५।३।१८) 'सद्यः' (५।३।२२), समानस्य सभाव: (वा० )
शाकटायन --सदैतधुनेदानीन्तदानीं सद्यः ( ३।४।१९ )
पाणिनि - 'समयाच्च यापनायाम् ' ( ५।४।६०), 'दुःखात् प्रातिलोम्ये' (५|४|६४), 'निष्कुलान्निष्कोषणे' (६२), 'शूलात् पाके' (५।४।६५), सत्यादशपथे (५।४।६६ ) । शाकटायन - 'दुःख निष्कूलशूलसमय सत्यात् प्रातिकूल्यनिष्कोषपाकयापनाशपथे' ( ३।४।५३) ७. छ: सूत्रोंके स्थान पर एक सूत्र । यथा -
पाणिनि- 'मूर्ती घनः' ( ३।३।७७), 'उद्धनोऽत्याधानम्' ( ३।३।८०), 'जपघनोऽङ्गम् ' ( ३।३।८१), 'उपघ्न आश्रये' (३।३।८५), 'संघोद्धौ गणप्रशंसयो:' ( ३।३।८६), 'निघो निमित्तम्' (३।३।८७)
शाकटायन – 'घनोद्धनापघनोपध्ननिघोद्धसंघा मूर्त्यत्याधाना ङ्गासन्ननिमित्तप्रशस्तगणा: ' ( ४ |४| २० ) । ८. आठ सूत्रोंके स्थान पर एक सूत्र । यथा
पाणिनि——वेः शालच्छङ्कटचौ' (५।२।२८), 'सम्प्रोदश्च कटच्' (५।२।२९), 'अवात् कुटारच्च' (३०), 'नते नासिकायाः संज्ञायां टीट नाटज्भ्रटच: ' ( ५।२१३१), 'नेविडज्विरीसचौ' (३२), 'इनच् पिच्चिकचि च' (३३), क्लिन्नस्य चिल पिल् (वा० ), उपाधिभ्यां त्यकन्नासन्नारूढयोः (३४)
शाकटायन - 'विशालविशङ्कट विकटसंकटोत्कट प्रकटनिकटावकटाव कुटारावटीटावनाटावभ्रटनिबिडनिबिरीसचिक्कचिकिनचिपिटचिल्लपिल्लचुल्लोपत्यकाधित्यकाः ' ( ३|३|१०६ )
९. नौ सूत्रोंके स्थान पर एक सूत्र । यथा—
पाणिनि - ' वशं गतः ' ( ४ | ३ |८६), 'धर्मपथ्यर्थन्यायादनपेते' ( ४|४|१२), 'मूलमस्या बहि' (८८), 'संज्ञायां घेनुष्या' ( ४१४१८९), 'संज्ञायां जन्या:' ( ४/४/८२), 'गृहपतिना संयुक्त ञ्यः' (९०), 'नौवयोधर्मविषमूलमूलसी तातु लाभ्यस्तायंतु ल्यप्राप्यवध्यानाम्यसमसमित संमितेषु' (९१), 'हृदयस्य प्रिय:' ( ४|४|९५), ' बन्धने चर्षों' ( ४/४/९६ ) शाकटायन—' वश्यपथ्यवयस्यधेनुष्यगार्हपत्य जन्यधर्म्यहृद्य मूल्यम् ' ( ३।२।१९५) ।
Jain Education International
-
२५३
-
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 211343 |
| Book Title | Paniniya aur Shakatayan Vyakaran Tulnatmaka Adhyayan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vagish Shastri |
| Publisher | Z_Kailashchandra_Shastri_Abhinandan_Granth_012048.pdf |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 6 |
| Language | Hindi |
| Classification | Article & Grammar |
| File Size | 524 KB |