Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'विश्वेश्वर
[ ५५६ ]
विसाल
- घात, सं. पुं. (सं.) विश्रमभंगः, प्रत्यय - विषयक, वि. ( सं . ) संबंधिन्, उद्दिश्य, भञ्जनं, समय, लंघनं-भंगः |
अधिकृत्य, आश्रित्य ।
- घातक, वि. (सं.) विश्रभभञ्जक, विश्वास- त्रिषयी, वि. (सं. चिन ) भोग-विषय, आसक्त, घातिन् । लंपट, विषय, निरत-पर-परायण अधीन, कामिन्, विलासिन, रतहिण्डक, टांकर, औपस्थिक | विषाण, सं. पुं. ( सं. न. ) शृंगं, दे. 'सींग' २. गजदंतः ३. कोलदंतः । विषाद, सं. पुं. (सं.) अवसादः, दुःखं, शोकः, परि-सं, ताप, आधि: ( पुं.), आतिं: (स्त्री.) २. जाड चं ३. मौर्व्यम् । विपुत्र, सं. पुं. (सं. न. ) विषुवत् (न.), विषुपं, विषुणः, समरात्रिंदिवकालः [ = सौर चैत्र मास की नवीं ( २१ मार्च) तथा सौर आश्विन मास की नवीं ( २२ सितंबर ) ] | - रेखा, सं. स्त्री. ( सं . ) निरक्षः, भूकक्षा, भूमध्यरेखा, विषुवद्रेखा ।
-पात्र, सं.पुं. (सं.न.) विश्वास्यः, विश्वसनीयः । - विश्वेश्वर, सं. पुं. (सं.) परमेश्वरः २. शिवमू - तिविशेषः ।
विष, सं. पुं. ( सं. पुं. न. ) गरलं, जं (जां) गुलं, वेड:, कालकूटं, ह (हा ) लाहलं, गरं, गरदं, घोरं तीक्ष्णम् ।
—कन्या, सं. स्त्री. (सं.) मैथुनमात्रेण संभोक्तृहंत्री कुमारी नारी वा ।
-धर, सं. पुं. ( सं . ) सर्पः । - हर, वि. ( सं . ) विष, - नाशक - घातिन् । -की गांठ, मु., अपकारक, हानिप्रद । - देना, मु., विषेण मृ-हन् ( प्रे.) । - विषक्त, वि. (सं.) संस्थित, बद्धमूल, दृढबद्ध संलग्न |
विषण्ण, वि. (सं.) शोकमग्न, परि-सं, तप्त,
अवसन्न !
-मुख, वि. ( सं . ) विषण्णवदन, सशोकास्यः । आर्त्त, विदून ।
विषण्णता, सं. स्त्री. (सं.), संतप्तता, परितप्तता, अवसन्नता, शोकार्तता ।
- विषम, वि. (सं.) असम, नतोन्नत, पिंडलावृत, २. अयुग्म, दे. 'ताक' ३. विकट, कठिन, दुस्साध्य ४. अति तीव्र तीक्ष्ण ५. भीषण, धोर ।
- ज्वर, सं. पुं. ( सं . ) ज्वरभेदः २. दे. 'मलेरिया' ।
- नयन, सं. पुं. ( सं . ) विषमनेत्रः शिवः । - वाण, सं. पुं. ( सं . ) कंदर्पः कामः ।
जल, सं. पुं. (सं. न.) विषुपदं (२२ सितंबर) । महा---, सं. पुं. (सं. न. ) हरिपदं ( २१ मार्च ) | विषूचिका, सं. स्त्री. दे. 'हैजा' । विष्ठा, सं. स्त्री. (सं.) उच्चार:, गूथ:-थं, मल:लं, पुरीषं, शमलं, शकृत (न.), विष (स्त्री.) । विष्णु, सं. पुं. (सं.) चक्रिन्, चतुर्भुजः, चक्रपाणिः, जनार्दनः, त्रिविक्रमः, हरिः, हृषीकेशः, श्री, - पतिः- निवासः वत्सः-करः-धरः, वैकुंठः, माधवः, मधुसूदनः, पुरुषोत्तमः, पीतांबरः, दामोदरः, पद्मनाभः, नारायणः, केशवः, कृष्णः, गोपाल : इ. । २. अग्निः ३. आदित्यविशेषः ।
गुप्त, सं. पुं. (सं.) वैयाकरणविशेषः
२. चाणक्यः ।
- पद, सं. पुं. ( सं. न. ) आकाश:- शं २. पद्मं ३. क्षीरोदः ।
-पदी, सं. स्त्री. ( सं . ) गंगा ।
- वृत्त, सं. पुं. (सं. न. ) असमचरणं वृत्तं पुराण, सं. पुं. ( सं . न . ) पुराणग्रंथविशेष: । ( छंद. ) । विसर्ग, सं. पुं. (सं.) विसर्जनीयः, वर्णविशेषः (= व्या.) २. दानं ३ त्यागः ४ मुक्तिः (स्त्री.), निःश्रेयसं ५. मृत्युः ६. प्रलयः ७. विरहः ।
- विषमता, सं. स्त्री. (सं.) वैषम्यं, समताऽभावः २. अयुग्मता ३. वैरं, विरोधः । विषय, सं. पुं. ( सं . ) गोचरः, इन्द्रियाः ( =शब्दस्पर्शरूपरसगंधाः ) २. देश:, जनपद: ३. प्रकरणं, प्रसंग: ४. उपभोगः, आस्वाद:दनं ५. सुरतं, मैथुनं ६. द्रव्यं, पदार्थ: ७. कार्य, व्यापारः, अर्थः । --सुख, सं. पुं. (सं. न. ) इंद्रियसौख्यम् ।
विसर्जन, सं. पुं. (सं. न.) परि-, त्यागः,उत्सर्गः, मोचनं, उज्झनं २. संप्रेषणं, प्रस्थापनं ३. प्रस्थानं, प्रयाणं ४. समाप्तिः (स्त्री.), अंत: ५. दानं, वितरणम् ।
. विसाल, सं. पुं. (अ.) संयोगः, संगमः ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |