Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुक्राम
[ ४७५ ]
।
( रु. उ. अ. ) ३. युध ( दि. आ. अ. ) ४. तुल ( चु. ), उपमा ( जु. आ. अ. ) ५. समी- सदृशी, कृ । मुक़ाम, सं. पुं. (अ.) स्थानं, स्थलं २. विराम स्थानं, दे. 'पड़ाव ' ३. विरामः, निवेश: ४. आनि, वासः, गृहं ५. अवसरः । -करना, क्रि. अ., विश्रम ( दि. प. से. ), निविश् ( तु. प. अ. ), विरम् (भ्वा. प. अ.) । मुकुंद, सं. पुं. (सं.) श्रीकृष्णः २. रत्नभेदः ३. पारदः ४. मोक्षदः, परित्रातृ ।
मुकुट, सं पुं. (सं. न. ) किरीट:- टं, मकुटं, नामा, सं. पुं. ( अ + फ़ा. ) *प्रातिनिध्य-कोटीरः, मौलिः, उत्तंसः ।
मुकुर, सं. पुं. (सं.) दर्पण:, दे. |
मुकुल, सं. पुं. (सं. पुं. न. ) कुड्मल:, दे. 'कली' २. आत्मन् (पुं.) ३. शरीरं ४. पृथिवो । मुकुलित, वि. (सं.) समुकुल, सकुड़मल २. ईषविकसित, अर्धोन्मिषित, अर्द्धनि मीलित ३. निमेषोन्मेषयुक्त ।
मुक्का, सं. पुं. (सं. मुष्टिका ) मुष्टि: (पुं. स्त्री.), मुस्तु:, मुचुटी, सपिंडितांगुलिबद्ध-पाणिः २. मुष्टि-मुचुटी, प्रहारः-घातः ताडः हथः । -मारना, क्रि. स., मुचुट्या प्रहृ ( भ्वा. प. अ. ) ।
मुग्धता
क्षेत्र, सं. पुं. ( सं. न. ) काशी, वाराणसी । - धाम, सं. पुं. (सं. न. ) मोक्ष स्थानम्, तीर्थम् ।
फौज, सं. स्त्री. (सं. + अ० ) मुक्तिसेना, ख्रिस्तधर्मप्रचारकसंघः । मुख, सं. पुं. (सं. न. ) दे. 'मुँह' ।
बंध, सं. पुं. ( सं. न. ) प्रस्तावना, भूमिका । मुखड़ा, सं. पुं. ( सं . मुखं ) दे. 'मुँह ' (२) । मुखतार, सं. पुं. (अ.) प्रतिनिधि:-पुरुष:-- हस्तकः२.पराभियोगकारिन् ३. उपाभिभाषकः ।
मुक्केबाज, (हिं. + फ़ा.) मुष्टि, योध:-योधिन् । मुक्केबाजी, सं. स्त्री. (हिं. + फा. ) मुष्टियुद्धं, मौष्टा, मुष्टिक, मुष्टी (टा) मुष्टि (अन्य ) । मुक्त, वि. (सं.) लब्ध प्राप्त, मोक्ष-निर्वाण, निस्तीर्ण २. मोचित, स्वाधीन, बन्धन-निरोधरहित ।
- कंठ, वि. (सं.) तारस्वर, महास्वन २. अविमृश्यवादिन्, अयतवाच् ।
- हस्त, वि. (सं.) व्ययशील, अतिव्ययिन्, बहुव्यय ।
मुक्ता, सं. स्त्री. (सं.)
} दे. ‘मोती” ।
- फल, सं. पुं. (सं. न. ) - हार, सं. पुं. ( सं . ) मुक्तावली । मुक्तागार, सं. पुं. ( सं. न. ) शुक्तिः (स्त्री.), शुक्तिका, मौक्तिक, - प्रसूः (स्त्री.) - प्रसवा । मुक्ति, सं. स्त्री. (सं.) मोक्षः, कैवल्यं, निर्वाणं, श्रेयस (न.), निःश्रेयसं, अमृतं, अपवर्गः, अपुनर्भवः २. मोचनं, नियंत्रण-णा, निरोधाभावः ३. स्वच्छंदता, स्वतंत्रता ।
प्रतिनिधित्व, पत्रम् |
मुख़तारी, सं. स्त्री. (अ. मुख्तार ) पराभियोगकारिता-त्वं २ उपाभिभाषकता-त्वं ३. प्रातिनिध्यम् ।
मुखबिर, सं. पुं. (अ.) दे. 'जासूस' । मुखबिरी, सं. स्त्री. (अ. मुखबिर ) दे. 'जासूसी’।' मुखर, वि. (सं.) कटु-अप्रिय वादिन - भाषिन्, दुर्मुख २. वाचाल, वाचाट ३. नेतृ, अग्रया-यिन् ४ शब्दायमान ।
मुखरित, वि. (सं.) प्रति ध्वनित-नादित । मुखस्थ, वि. (सं.) मुखाग्र, कंठाग्र, कंठस्थ । मुख़ालिफ़, वि. ( अ ) विपक्षिन्, विरोधिन् २. वैरिन ३. प्रतिद्वंद्विन् ।
मुखिया, सं. पुं. ( सं . मुख्य ) नेतृ, नायकः, पुरो अग्र, गः- गामिन्, अग्रणीः, प्रधानः," मुखर: २. ग्रामणीः (पुं.), ग्राम मुख्यः । मुख्तलिफ़, वि. (अ.) भिन्न, अपर २. बहुअनेक, विध
मुख़्तसर, वि. ( अ ) संक्षिप्त २. लघु, क्षुद्र ३. अल्प । सं. पुं., संक्षेपः ।
मुख्य, वि. ( सं . ) प्रधान, अग्रथ, अग्रिम, प्रमुख, परम, उत्तम, श्रेष्ठ, विशिष्ट, ऋषभ, इंद्र,-पुंगव,-वर ।
मुख्यतः, ) क्रि. वि., (सं.) प्रधानतः तया, मुख्यतया, विशेष तया, प्रधान मुख्यविशेषेण रूपेण । मुगदर, सं. पुं., दे. 'मुद्गर' ।
मुग्ध, वि. (सं.) आसक्त, अनुरक्त, बद्धभाव, सानुराग, कामासक्त २. मूढ, भ्रांत ३. सुन्दर,अभिराम ४. नव, नवीन |
मुग्धता, सं. स्त्री. (सं.) आसक्ति: ( स्त्री. ) अनुरागः २. मूढता ३. सौन्दर्यम् ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |