Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
बोझ
बोझ, सं. पुं. (सं. बोढव्यं ? ) भारः, भर:, वीविधः, पर्याहारः २. गुरुत्वं तोल:, भारः ३. दुष्करकार्य ४. कार्यचिंता ५. कार्यभारः ६. उत्तरदायित्वम् ।
बोझ (झिल, वि. (हिं. बोझ ) गुरु, भारवत्, भारिक, भारिन, दुर्वह ।
बोटा, सं. पुं. (सं. वृतं >) छिन्नस्थूलकाष्ठखंड:
२, खंड:-डं, शकल:-लम् ।
[ ४२८ ]
बोटी, सं. स्त्री. (हिं. बोटा ) मांसखंडकः कम् । - बोटी काटना, मु., शरीरं खंडशः कृत् ( तु. प. से. ) शकली कृ, देहं स्तोकशः खंडू ( चु. ) ।
बोतल, सं. स्त्री. ( अं. बॉटल ) काचकूपी । बोदा, वि. (सं. अबोध ) दुर्-मंद-जंद, मति-बुद्धि, मूर्ख २. अलस, मंथर ३. निर्बल, अशक्त ४. शिथिल, श्लथ ।
बोध, सं. पुं. (सं.) उपलब्धि: प्रतिपत्तिः (स्त्री.), ज्ञानं २. धैर्य, आश्वासनम् । - गम्य, वि. ( सं . ) ज्ञेय, बुद्धिगम्य, सुबोध,
सुगम |
बोधक, सं. पुं. (सं.) अध्यापकः, शिक्षकः । वि., ज्ञापक, व्यंजक |
बौखलाना
बोरिक एसिड, सं. पुं. ( अं. ) टङ्कणाम्ल: । बोरिया, सं. स्त्री. (हिं. बोरा ) कटः, किलिंजक: २. आस्तरः-रणं, *विष्टरः ३. दे. 'घोरी' । - ( अथवा बोरिया बधना ) उठाना, मुँ., गमन प्रस्थान उद्यत् (वि.) भू ।
- सच्च, सं. पुं. (सं.) बुद्धत्वोन्मुखो महात्मन् । बोना, क्रि. स. ( सं . वपनं ) आ-नि-, वप् (भ्वा. उ. अ.), (बीजानि ) विकृ ( तु. प. से . ) - आरुह (प्रे.) । सं. पुं., उप्तिः (स्त्री.), वपनं, वाप:, वप:, बीज, विकिरण- आरोपणम् । बोने योग्य, वि, वपनीय, वप्तव्य, वाध्य । बोने वाला, सं. पुं., वपः, वापक:, वप्तृ,
वापिन् ।
खोया हुआ, वि., उप्त, भूमौ विकीर्ण (बीज)। बोरा, सं. पुं. (सं. पुरं = दोना > ) स्यूतः, स्योतः प्रसेवः ।
बोरी, सं. स्त्री. (हिं. वोरा ) स्यूतकः, स्योतकः, प्रसेवकः ।
बोल, सं. पुं. (हिं. बोलना ) वाणी, गिर् वाच- उक्ति: व्याहृतिः (स्त्री.), वचस् (न.), शब्द, वाक्यं वचनं २. व्यंग्य-व्याजछेक, उक्तिः (स्त्री.), दे. 'बोली' ३. प्रतिज्ञा ४. वाद्यानां नियतध्वनिः ५. गीतांशः । - चाल, सं. स्त्री, सौहार्द, सद्भाव:, आ-संलापः ।
- चाल की भाषा, सं. स्त्री, हारिक भाषा ।
बोधन, सं. पुं. (सं. न. ) अध्यापनं, शिक्षणं २. ज्ञापनं, सूचनं ३. उत्थापनं, निद्राभंजनं ४. उद्दीपनं, प्रज्वलनम् ।
बोधनीय, वि. ( सं . ) विज्ञापनीय २. निद्रायाः बोलने योग्य, वि, आल्पनीय, वचनीय, गेय । उत्थापनीय | बोलने वाला, सं. पुं., वाचकः, वक्तृ, निगदिर,
बोधि, सं. स्त्री. (सं. पुं.) समाधिभेद:, पूर्णज्ञान, प्रकाश:-उपलब्धि: (स्त्री.) २. कुक्कुट : - द्रुम, सं. पुं. (सं.) बोधि, तरु:-वृक्षः, पावन, पिप्पल:- चलदल :- कुंजराशनः ।
साला पिक व्याव
- बाला होना, मु., वाक्यं आह ( कर्म. ) २. भाग्यं उद्-इ ( अ. प. अ. ) ३. यशो वृध् (भ्वा. आ. से. ) । बोलना, क्रि. अ. ( सं . ) आलप्-गद्-भण् (स्वा. प.से.), ब्रू (अ. उ. अ.), वच् (आ. प. अ.) २. किलकिलायति - ते ( ना. धा. ), कूज् (भ्वा. प. से. ) ३. कथ (चु.) ४. गै (भ्वा. प. अ.) । सं. पुं., आलपनं, निगदनं, भाषणं, वचनं, गदनं कथनं, कूजनम् ।
कथकः, व्याख्यातु, गायक: ।
बोला हुआ, त्रि., उक्त, गदित, कथित, गीत । बोली, सं. स्त्री. (हिं. बोलना ) गिर-वाच् (स्त्री.) गिरा, उदीरणा, वाणी २. वचनंउक्तिः (स्त्री.), वाक्यं शब्दः ३ विक्रयघोषणा ४. भाषा, वाणी, गिरा ५. उप-प्राकृतप्रादेशिक भाषा ६. वक्र-व्यंग्य-व्याज छेक-भंगि,उक्तिः (स्त्री.)- भाषितं, कूटाक्षेपः । - ठोली, सं. स्त्री. दे. 'बोली' (६) । - ठोली मारना, मु., भंग्या आक्षिप् (तु.प.अ.) वक्रोक्त्या अधिक्षिप्, व्याजोक्त्या सूच् (चु.) । बोवा (आ) ना, क्रि. प्रे. ब. 'बोना' के प्रे. रूप । बोहनी, सं. स्त्री. (सं. बोधनं > ) प्रथमविक्रयः। बौखलाना, क्रि. अ. (सं. वायुस्खलनं > ) ईषत् उन्मद् ( दि. प. से. ) - वातुलीभू ।
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 091001 |
| Book Title | Adarsha Hindi Sanskrit kosha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramsarup |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 831 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 15 MB |