________________
१४
तप के भेद १. सो तवो दुविहो वुत्तो. बाहिरभितरो तहा । बाहिरो छन्विहो वुत्तो, एवमभितरो तवो ।।
-उत्तराष्पयन ३०१८ तप दो प्रकार का है—बा और आभ्यन्तर | बाह्यतप अनशन आदि छः प्रकार का है एवं आभ्यन्तर तप के प्रायश्चित्त आदि ष्ठः भेद हैं। अगसणगोयरिया, भिमवायरिया य रसपरिच्चाओ। कायकिलेसो संलीरगया य, वज्झो तवो होइ । पायच्छिा विगणओ, वेयावच्चं तहेव सज्झाओ। झाणं च विउस्मग्गो, एस अभितरो तवो।
-उत्तराष्पयन ३० बाह्म तप के छः भेद हैं- १ अनशन, २ कनोदरी, ३ भिक्षाचरी, ४ रसपरित्याग, ५ कायक्लेश, ६ प्रतिसंलीनता । आभ्यन्तरतप के छ, भेद हैं- १ प्रायश्चित्त, २ विनय,
३ यावृत्त्य, ४ स्वाध्याय, ५ ध्यान, ६ कायोत्सर्ग । ३. देव-द्विज-गुरु-प्राज्ञ-पूजनं शौचमार्जवम् ।
ब्रह्मचर्यमहिंसा च, शारीरं तप उच्यते ।। १४ ।। अनुव गकर वाक्यं, सत्यं प्रियहितं च यत् । स्वाध्यायाम्यसनं चव वाङ्मयं तप उच्यते ।। १५ 11