Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 4

१ पा, १ सू. ६-]
अमोघवृतिसहित
स्वः स्थानास्यैक्ये ||१३|६|६|| स्थानं कण्ठादि यत्र पुत्रस्य वर्णभावःपतिः । आस्यं मुखम्, प्रवृति प्राकारान् भयनारयम् एवादि प्रयत्नपञ्चकम् स्थान त्योतत्यात् । द्वयमेव तदास्ये वर्णानां भवति । वनम् असा प्रयतः | योर वर्गों पर स्य आत्मीयो नाम वेदितव्यः । अनुदसमी मिली | कुर्जिया । विसर्जनीयारी | लियो जियः सर्वगुलस्थानमवर्णमिति एके । इ--- सुशायाः । एकेाम् । उ-ओ-औ-पूपध्मानीया ओटना' । ओ-ओ-केटीएम यष्ट्यः । सुक्कस्थानम् एकेषाम् । ऋटुरषा मूर्धन्याः । देो दन्नमूलपकेपाम् । चन्त्य ! नासिक्नुस्वारः । वनानि एषाम् । आस्थस्य करणं नाम् । वत्स्यानाग। विवृतभूर्णा स्वराजाच भविवृततरी, साम्यामेन्यू, ताभ्यामवः । परिवृत्तमृगान् । संहृतमकारस्येति । अ-अ-अ- इत्यकार उदासोऽनुदात्तः स्वरितश्चाननुनासिकोऽनुनासि कति पद् । एवं दीर्घष्टताविति द्वादश वर्णभेदाः परस्परस्य स्वे भवन्ति । पवन, इवर्णादीना स्वष्टादशभेदाः, तदीर्घइति द्वादश भेदाः । एवां दुखाभावात् द्वारा भेदाः । यवानामनुनासिकोऽननुनासिकश्चेति द्वो भेदौ । यः परेको स्वेन भवन्ति । स्थानस्यास्यस्वे स्थानप्रणम्, स्थानप्रयत्नयोः स्त्ये दुधग्व्यापारव्युदासार्थम् । तेन अः ज्योति तवि [इत्यन] 'जरि जः स्वे वा' [२११३३] लुङ् न भवति 1 प्रदेशाः षः' [माः ।
गासनः ॥१३२॥७॥ समानासनप्रसङ्ग स्थानगुणप्रमाणादिभिर्यथास्वमासन्न एव विधिरूपात्तो वेदितव्यः । तत्र स्थानेन 'दीर्घ' [ ११७७] लेकाने । मुनीन्द्रः । गुणेन 'केडनिट्चजः कुग्धिवि [५।३१५७३] पाकः ! व्यागः । करस्योपस्य पारा गुनासिकस्य तारा एवं ककारी भवति । अकारस्य - और मास्यामनुनासिकय सादरा एवं गकारः । प्रमाणेन 'दो मोस्यादसो मागुधाविन्यसन्[१२४४] अमुष्मै । अनूम्बान् । मानिक मात्रिका द्विमाहत्य विनात्रः | अर्थेन 'मानिस्यैकार्थयोः रूयम्यतोऽन [४१] वातण्ड्य युवतिः दारदवृन्दारिका । 'चलडिशन्दस्य तदयों द्वाराण्ड्यभावः । ददत्य दारदभावः । वर्गाणां तृतीयचतुर्थखमा अन्तःस्थाः । इकारानुत्वारी घोषवत्। अन्येऽश्रांपाः । वर्गाणां
तृतीयपचयाःस्यात्पाणाः !
एकमात्र अस्वी हिमात्र दीर्घ उच्यते । किन्तु यो ज्ञेयो व्यजनं स्वर्धमात्र
वियना वचनम् ।
सम्बन्धिनां सम्बन्धे ||१|| सम्म विशब्दानां
तत्सम्भन्ध
एक भवति,
Web [ ] 484, dant vagyokên weft, rße farge: पतुः [] [१२] अन्य भाग-मातृस्वतः ।
यति संख्या ॥ ॥ प्रयान्तं संख्या भएकाधिक संख्या उत्काय मतिपत श्री" यादा सवाल किया कि किः । बलिया ! कपिलः । यतिमा कशिश घतः | अन्तरेनापि वगतिदेश गम्यते । यथा-- अग्निर्माणय क्षति
१.
पानीया श्रद्धा तुलसा दन्त्या छवि स्थानेनासन्नः । वर्गेष्वाचा द्वितीयाश्च शस्सा अव्यघोषकाः । द्वितीयवर्णाः स्युर्महाप्राणा संयुक्ताः ॥ म दि० । २. कण्ट्ये म १३. उचैरुदाती नीचैः स्यादनुदात्तः स्वरस्तथा व्यामिश्रः स्वरितो शेषः प्रत्येक विद्युधैरिह ॥ ०००४ सित्यं सम्भ्य रात्रि पर्वाणि भ० । ५. अनल्पा-म० ३ पिन्गल-म० ७ घालण्ड म० । वतीति षः प्रियां गिति चिन्योरखिय इति जिः । म० दि० । गुरुमगधयादिना विहितस्याः "प्रेतोऽप्रारभ गः" इति खियां ००६मा म १०. लातेश्वास तिष्ठे क०स० दि० ।
14.
gas ofte