Page Text
________________
: मा. ? ५. २.:..३. प्रतिसहितम्
१५६ वच विद्यासम्बन्धस्य विद्यासम्बन्धे, योनिराम्बन्धस्य योनि सम्बन्धे, इति यथासंख्यप्रतिपत्त्युदा सार्थ, अत एव न यिवायोनि सम्पन्ध्र इति, उभयविशेषणम् । घपत्तरा। विद्यायोनिसम्बन्ध इति किम? भगृहम् । पूर्व पक्षविशेषगं किम् ? माहिएयः । मनः । उत्तरपमधिशेषण निम् ? होतधनम् । पितृधनम् । पितृगुनम् ।
स्वस पत्योर्या ।।२।२।२९॥ विधानानिये वर्तमानानाम्माराकानां पश्याः स्त्र पति इत्मे - Taयमनिराम्यविनिमयपतरपस्योः या न भवति । होनुःस्पा होगा। पितुःस्त्रमा, “पिरास्वरा । गातु:मनका रास्ता । :गतिः, मुहितपतिः । मनागदुः पतिः, जनारदपतिः । विद्यायोनिसम्बन्ध प्रति किन ? भास्करा । होलपतिः । गग निले प्रतिप्तधे प्राप्त विकल्पः ।
मातापित उन्हें या २।२।३० पिशव्ययोः पूर्वोत्तरपरसोईन्दै मातरवितर दधि महकारस्य भरभावी निवारय । मासा चरितच गारपिटरी। मात रचितराम्याम् । मातरपितरयोः । माताचिरारौ । मातापितम्पाम। मातापित्रोः । शरूमाम क्षों पलके वचन निर्देश उत्तरपदस्य भरभावाभिममत्वर्थ: । ह नाग्रहणायुत्तरत्र वैलि नास्ति ।
आड २।३१।। विद्यावामिसम्बन्धे निमसे सति प्रवर्तमानानामहारान्तानांद्वन्द्वस्तरोत्तरपदे परे पूर्वस्य आज आकाराईको भवति। उकार आदशाः। होहा च पोताच झोतापोतारो। नेटोमातारी ।
शासाप्रतिहारो। मातापितरौ । याताननान्दारी। होता च पोता च नेता पन्द्गाता च होतोतनेष्टोदुगाराार प्रसानिति किम् ? गुगशिष्यो। "बन्दविशेषणं किम् ? पितृपितामहो । विद्यायोनिसम्बन्धनिमित्त द्वारा किम् ? यसकारयिता रिसायोनिम्यां सम्बन्ध तामेय मिथो विज्ञायतें इतीह न भवति-देवदत्तस्य स्वहितरी । देवदासस्य पितधातरावियत्र यद्यपि प्राता देवदप्तस्य श्राता भवन पितरमपेक्षते तज्जनितस्य वधाभावात, पिता तु पिता भानु मातरमोपाते होतामोतारो, मातापिससबित्या होनादमस्तथा भवन्तः परस्परमपेक्षन्तं स्पाणि यंगे प्रजणे च सहिदानामेव प्रवृत्तेस्तरकर्मनिमित्तश्च तेषां तथा व्यपदेशः । स्वसाहितराविति व चित् ।
पुत्रारा|३२|| विद्यागोनिसम्बन्थे निमित्त सद्धि प्रवर्तमानानां यो दन्तस्तत्र पुत्रशब्द उत्तरपदे मारातालामाकार मदेशी भनि । पितमो नालापुत्री।
इन्द्रासोमादिषु देवतानाम् ॥२॥३३|| इन्द्रान इत्येव नादिमु देवतावानिपु द्वन्दपुत्तरपदे पूर्वपरफा का भवति । इन्द्रश्न सोगच इन्द्रासोनो । अनावश्नो। इन्द्रापूरो । इन्द्रावृहस्पती । मित्रावरुणः । मूर्याचन्द्र मसौ। अनागोरो : मनामस्तो । अान्द्रो । अग्नावित । इन्द्रासोनादिष्विति किम् ? दयानापो । मिश्रवणी। एकन्दमासी। अग्दिनाय । घावग्नी । इन्वायू | विष्णुशवो। मूर्यचन्द्रो। विवावानिशाकरी। विशनः हासरस्वदधोकनाये रहवपतम्। उत्तरपर परे दृश्यमानाकारत्वं प्रकारः । देवतानाति बि? इन्द्ररोगी माणको।
१.-पशिसुदासार्थम् .. ग. | , "स्वधीयो भागिनेयः स्याजामाता दुहितुः पतिः।" इति रामरिझानुशासनन् । क०म० टि०।३. त्यसा- कम! . पितृष्वसा० म०। ५. 'ननान्दा तु स्वसा पक्ष्य: ० भ० रिक्षा क. भ. । ७. री। दुहितरी या- क. ग०। ८. -तारः । अन्यतरपदमिति दफ्टुराभारः वायपोका च नेनोद्गातारौ पोनृपोतारोद्गातारः । झोतापोतारी घनद्गातारीच होजातानेधोद्गातार प्रता-क० म० | २. ऋकारान्तानां यो द्वन्द इति उन विशेषणम्'
० म. ५०. अत्र पितामहाशयदस्य अकारान्तवादनां द्वन्द्वो न भवति । क. म. टि.। ११. होता परन् पांला मान
| 4 मदि०। १२. शुनाशीरी- २. म | सुनाशार रति च विदग्धामविन्द्रराय १० भ० वि०
| SR No. | 090412 |
| Book Title | Shaktayanacharya Vyakaranam |
| Original Sutra Author | Shaktayanacharya |
| Author | Shambhunath Tripathi |
| Publisher | Bharatiya Gyanpith |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 14 MB |