Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 132

अ. २.पा. १ सू. ७४-३]
अमोधवृत्तिसहितम्
१३.
I
चतुष्पाद्गर्भिण्या ||२|| ७४॥ चाजः तिस्तद्वाचि सुबन्ता गर्भिणोराब्देन हुगा सह समस्यते वा स सत्पश्च समासो भवति । गो: गर्भिणी गोगली । एवनजगहिंग अकाणी । चतुष्पादिशि किसू ? ब्राह्मणीगभियो । जातिरिति किम् ? काठाक्षी मणि । स्वस्तिमती गर्भिणी । कालाक्षी स्थदिमतीति संज्ञाददा
सिजरत्पलिता ॥ पुराण समानाधिकरण खलति जयतु पलित वलित' इत्येवः राष्ट्र रामरुप था । दव समासो भवति । च्वा खलतिः युवखलति । एवं युषजदत् । विशिष्टस्यापि प्रतिछतिः श्रालतिः । युवजरती । युवलिता । पुत्रवचिता । सत्यानां पूर्वस्वप्रतिषेधार्थं वचनम् परे युवत्वस्य खलतोत्यादेश्च न पर विशेषणविशेष्याः ह्याभ्यामाश्रयो विशेष्यते अतो न विशेषणं व्यभिचारोति रामास इत्याएमाः । खशः। कुग्भः दद्धि मयूरव्यंसकादिः । हितार्णो हि दुरुपः शिष्टः सृज्य नातो नवख्यंत्तकादिरित्यायते । नीलोत्पलममादी तु बोलावलादेद्रव्यस्याश्रयस्यैव विशेष्यत्म विशेषणं जातिहि द्रव्यात पृथा अन्य पूर्वोदयः स्यादित्याह ।
ཏུ
तुल्याय्यमजात्या ||२२|७६ || त्याही रगृहीतप्रत्ययास्तं तुल्यपर्यास सुबन्तमजातिबाचिना सुबह रास्ते वा सवनुरुप समास नवति । (भोज्यं तदणं चेति) भोज्योष्णम् ! लवणम् । पानीय े जलम् । हरणीपूर्वी घटः भरयः । एकोऽव व्यवऽन्यः शक्यः । तुदाय--- तुस्वश्वतः । तुल्यमहान् स्पृशश्वतः रादामहान् । सदृश्वेतः सद्महान् । अजारपैति किम्भोज्य शेदनः । तुल्यः । "शोरातोपानयदात्य जातिवाचन विशेषसमासः जाएगा ' * अजात्या पूर्वस्वस्य च प्रतिषेधवचनम् ।
समाजस्य
वर्णः ॥१२॥१७॥ त्रिविशेषणं सुबन्तमेका वर्णविशेषवाचिताविशेषेण सुबन्तेन सह समय वाच गुरुश्च ननासो भवति । शुक्लकृष्णः । रोपिण्डः । शुकः । हरिवः । कृष्णवार कृष्ण लीला | हिमा
दो
शुकनामवयवद्वारेण रागुदामांमुख्यं सामान्यविक विशेषणविशेषानाविवनमित्यपरे ।
मिठिनम् । शुक्ल
कुमाराः श्रमणादिना ॥२६|| कुमार इत्येतत्सुतं विशेषणमाभिः सह रागस्थ या उत्पतनानी कुमारी श्रमणा कुमभ्रमण कुमारप्रति गरी लागे अयापक कुमार कुमाराध्यापिका कुमाराभिः कुमारमनि। प्राति पवनगादोनां स्त्रीवाट
13
शब्दयोगतिरूप वगनादिसामानाधिकारस्य पूर्ववदनम् । ser, safian, am, pa, cod, ca, cat, f, g, ng, tea, gae, चपळ, निकु
मयूरव्यंसकादकः ॥६॥
साइवरमाया निगाहस्ते
व्यंसको नस
१. लाथा वादिकः ०२. मतीति च सं ० ० ३ खिनैर्युक०म०४. बलिन इ. ॐ०म० ११. कुक०म०६ लक्षणेहि क०म०७ नौलोमादी तु क० म० । मलेशिया विशेषणविशेष्यत्वाभावे क म० दि० 1 १०. कुण्डादिवत्
९. पदानियमः क० तरानियमः क० न० दि० । ११. "पालि पानीयं जलाने सर्ट का पात्र दि० । १२. जातिय समस्य नरसिंह कटिन इति १३. ध्या०म० १४. पूर्वा
म० ।
....
म० ।
कीर्ति
टि