Shaktayanacharya Vyakaranam

SR No.: 090412
Original Sutra Author: Shaktayanacharya
Author: Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 1971
Total Pages: 487
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 14 MB

Page 102

अ.
पा.
सू. १३-१५]
अमोघसिसहितम्
101
30
".
.:-:
.-.
.
मनर्थनम् । शिक्षा जिज्ञासाय/-वहार शिक्षा विशा: tirer | विद्याजिनःसितमात्मनः शघिमिच्छतीत्वधः। भिशामायामिति कि ? भोलिभाति । शिक्षति शरः सनसालेदं चाणमकारामारयन शिक्षित विथोपादान
--मोदी । उपमुहय । परिमको अभाण इतकम् ? पृथिवी भुननित । त्राण पालन प्रति नये अन्यत्र सर्वत्र सङ। --धरीपश्चगामागोमात चिरं महोम्' इत्युपत्रम् । माय पालन विचति । किंतहि ? लदाश्रय उपकार: । अनेकान पायो भवन्ति । उभय नदीनगनये मन्यन्ते । भजविसि साकारपाठस्योपादानास 'भदौ कौटिल्ये' इत्मेत गवति । .. निर्भुजति पागिन् । प्रतिभुजति वाससि ।
इनो गतिताच्छील्ये ।१।।१३।। १६ शीलमस्येति तबलस्तावलाच्छोल्यं तत् म भावना हरतेलंकारस्य पूर्वदर को भवन्ति गरोस्ताहील्ये गम्भमःने । पैतृका अनुरन्ते । मातृकं गान्दोऽनुहरन्ते । पितुगत पतकम् । गमन स्वभावती गच्छन्ति पितृवत् सन् मातृमच गमनमेषां स्वभावत एस्यर्थः । गती ताच्छत्ये वेत्वे के । अश्या संददाहरगम् । शामयं तु विभज्यते । माच्छील्म इति च पाठः । बिधयुक्तगतप्रकार एकार्थाः प्रकारा तानोल्प एका: । ताछीत्य इत्यनेन बोलतः प्रभूला बिनाात् ययगत सादर तत्र अद्भवति न चांभाण्डाद्य नुकार तदेवोदाहारणम् । पनुक नया अनुहारन्त इति । चिनुरागत सादृश्यं शीलयन्सीत्यर्थः ।
__ न्यस्संमानवाचार्यकत्युत्न शानन्यचविगणने ॥१४:१४ ननाचा कमसिन्यर्थविशेषणेप
ममता" नी रातोमरस्य पर्वको शासन पूजनं, तब नपा विज्ञान स्मासादे प्रमाणयाहार वित् --स्याहारे जीवादी पदार्थ न युपिन्द्रनिः स्थिरीयत्व संभानयन निकितीवर्सः । आचार्यय भावः कम या जाचार्य तत्र मागव वामपनस्ते, स्वनमाचार्यों भवाइ मानसी श्राविधि प्रापयतीत्यर्थ । भलिवजन, तत्र कामकरानमनयते,तदानेन ककरानात्मसनोपे करोत्यिर्थः। जब संजनम् --उत्खनन, उत्टोपण । मापक मुदामयते, स्क्षिपतिउलंगे करोतीत्यर्थ: 1 शानं प्रोयनिश्चयः, तत्र न यते यिहान स्याद्वारा प्रमे निश्चिमोतीरः । धर्नादि विनियोगो गायः, शलं बिनयी, राहतं विनयने, 'यया को विनिया इत्यर्थः । ऋणानितिनं विगणनम्, पाद्राः " मार विनयन्ते, निर्यातमन्तीत्यर्थः । एतध्विति किन ? आश गति नानाम् ।
कस्थतनामाप्ये १४|१५|| गात अतनावशरोरे आय कपि सति नालंकारक हो भवन्ति। क्रोध विरक्ष। मा विमगते। हपं बिनवते, शमयतोमर्थः । बतायत सिन् ? यस्तो दिनदत्तस्योपविन्यति । असनायिसिकिम् ? बिनगति । एषां विनवति । आप्प इति किम् ? प्रशया विनयशाला नियति। क्रोधिगया हत्यादी शोधाममा फल फाभिमयात्मात मि तवं निमगन् । प्रत्युदर !
नियतेलससिडलले ।। १४.१६ ।। नातेवाती द लिदा लाम. ट ट ले. ड् इत्येतेष लकारागां रको भवन्ति । अनुत । गोष्ट । त्रिपरं । आमिलता । प्रियताम् । निमंत । मुलिलले रिति नि ? मभार । माश । मरिष्यति । परप्य । तिनिशित गति ।
क्यपो था || 2011 क्यपत्ताल्लस्तहो वा भवति। निद्रावति, निद्रायरों। लोहितार्यात, लोहिताय । पम्पहायति, परपटायते ।
१. हत्यम-क. म । २. शरमायबादिसूत्र कम दि० २. पितृवमातृ-२० मा । ७. - चाय-०२०। ५. व्यापार क०म०। ६ ते च युक्तिभिः स्वाध्यमाना संमानिता पूजिता भवन्ति । कम 20 | ७, -नम् । काम | ८. निश्श्यं करोति म. टि०। ९. -मावर्थक्र० म० । १०. मद्देशीयाः पुरुषाः । क. मटिका