Page Text
________________
तिङन्तः
२८३
...:.:
सर्वस्माद्धातोरिज्भवति भावकर्मणोविहिते अद्यतन्यामात्मनेपद प्रथमैकवचने परे । अभावे। कर्मणि अन्वभावि । ऐधि । अपाचि । अनन्दि । अस्तम्भि । अभ्रंसि । अध्वंसि।
आयिरिच्यादन्तानाम्॥३६४॥ __ आदन्तानां धातूनामायिर्भवतीचि परे ॥ अवायि । अव्यायि । अपायि । अधायि अदायि। ग्लै हर्षक्षये 1 आलायि । म्लै गाविनामे । अम्लायि । अगायि । अमायि । अस्थायि । अवासायि । अरायि । अशायि । अवाचि । अहावि। अद्यायि । अद्रायि । अभारि । अदेवि । असावि । अजायि ।
उपसर्गात्सुनोतिसुवतिस्यतिस्तौतिस्तोभतीनामडन्तरोपि ॥३६५ ।। उपसर्गस्थनिमित्तात्परेषामडन्तरोपि षत्वमापद्यते । अपिशब्दादनन्तरोपि ॥ अभ्यपावि । आशायि । अचायि । अतोदि । अमारि । अमोचि.। अरोधि । अभोजि । अयोजि। अतानि । अमानि । अकारि । अक्रायि । अवारि । अग्रायि । अचोरि । अपालि । अतन्त्रि । अवारिं । आर्चि । अद्यतनी समाप्ता ॥ बभूवे देवदत्तेन । एधाञ्चक्रे ।। पेचे। इत्यादि ।। इति परोक्षा ।। भविता देवदत्तेन । एधिता। पत्ता । इति श्वस्तनी समाप्ता ॥ आशी: । भविषीष्ट देवदत्तेन । एधिषीष्ट । पक्षीष्ट । भविष्यन्ती । भविष्यते देवदत्तेन । एधिष्यते । पक्ष्यते। इत्यादि । क्रियातिपत्ति: । अभविष्यत देवदत्तेन । एधिष्यत । अपक्ष्यत इत्यादि ।
स्यसिजाशीःश्वस्तनीषु भावकर्मार्थासु स्वरहनग्रहदृशामिडिज्वद्वा ॥३६६ ॥
.
- ....
---
--
अद्यतनी के आत्मनेपद में प्रथमा के एकवचन में इच् होता है। भू-अभावि । कर्म में-अन्वभावि । ऐधि । अपाचि । अनन्दि । अस्तंभि । अभ्रंसि । अध्वंसि।
__ इच् के परे आदन्त धातु को 'आय' होता है ॥३६४ ॥ वेब्-अवायि । व्येञ्-अव्यायि । पा-अपायि । अधायि । अदायि । अग्लायि । अम्लायि । अगायि । अमायि । अस्थायि । अवासायि । अरायि । अशायि । अहावि । अधायि । अदायि। अभारि । अदेवि । असावि। अजायि।
उपसर्ग से परे सु सो, स्तु, स्तुम धातु में अट् अन्तर में होते हुए भी 'ष' हो जाता है ॥३६५ ॥
अपि शब्द से अनन्तर में भी 'ष' हो जाता है।
अभ्यषायि । अशायि। अचायि। अतोदि । अमारि । अमोचि । अरोधि । अभोजि 1 अतानि । अकारि । अक्रायि । अचोरि । आर्चि । इस प्रकार से अद्यतनी समाप्त हुई।
परोक्षा में बभूवे देवदत्तेन । एधांचक्रे । पेचे । इत्यादि । श्वस्तनी में-भविता देवदत्तेन । ऐधिता। पक्ता । इत्यादि 1 आशी: में— भविषीष्ट देवदतेन । एधिषीष्ट । पक्षीष्ट । आदि । भविष्यन्ती में भविष्यते देवदत्तेन । एधिष्यते । पक्ष्यते । आदि। क्रियातिपत्ति में अभविष्यत देवदत्तेन । ऐधिष्यत । अपक्ष्यत आदि।
भाव, कर्म और अर्थ में स्य सिच् आशी और श्वस्तनी के आने पर स्वर हन् ग्रह दृश् धातु में इट् को इच् वत् विकल्प से होता है ॥३६६ ॥
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |