SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 241
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तिङस्तः २२९ धातोरवयवस्यानभ्यासस्य एकस्वरस्याद्यस्य वर्णस्य द्विवचनं भवति । इति वर्तते। जहोत्यादीनां सार्वधातुके ॥१५० ॥ जुहोत्यादीनां द्विर्वचनं भवति सार्वधातुके परे। पूर्वोऽभ्यासः ॥१५१॥ द्विरुक्तस्य धातोः पूर्वोऽवयवोऽभ्याससंज्ञो भवति । हो जः ॥१५२॥ अभ्यासहकारस्य जकारो भवति । जुहोति जुहुतः । द्वयमभ्यस्तम् ॥१५३ ।। घातोरभ्यास इतरश्चेति द्वयमभ्यस्तसंच भवति । लोपोऽभ्यस्तादन्तिनः ॥१५४॥ अभ्यस्तात्परस्यान्तेर्नकारस्य लोपो भवति । - जुहोते: सार्वधातुके ॥१५५॥ जुहोते; उकारस्य वकारो भवति स्वरादावगुणे सार्वधातुके परे । जुह्वति । जुहोषि जुहुय: जुहुथ । जुहोमि जुहुव: जुहुम: ।। इत्यादि । ओहाङ् गतौ। भृव्हाङ्माङामित् ॥१५६ ॥ भृञ् हाङ् माङ् इत्येतेषामभ्यासस्य इद्भवति सार्वधातुके परे । उभयेषामीकारो व्यञ्जनादावदः ।।१५७ ।।। उभयेषामभ्यस्तक्रयादिविकरणानां दावर्जितानामाकारस्य ईकारो भवति व्यञ्जनादावगुणे सार्वधातुके परे । जिहीते। यह सूत्र अनुवृत्ति में चला आ रहा है। ___ सार्वधातुक के आने पर जुहोति आदि को द्वित्व हो जाता है ॥१५० ॥ 'हु हु ति' द्वित्व किये गये धातु के पूर्व अवयव की अभ्यास संज्ञा हो जाती है ॥१५१ ॥ ___ अभ्यास के हकार को 'जकार' हो जाता है ॥१५२ ॥ जुहोति, जुहुत: । जु हु अन्ति। । घातु के अभ्यास और इतर दोनों को 'अभ्यस्त' संज्ञा हो जाती है ॥१५३ ॥ __ अभ्यस्त से परे अन्ति के नकार का लोप हो जाता है ॥१५४ ॥ स्वरादि अगुण सार्वधातुक के आने पर जुहोति के उकार को 'व' हो जाता है ॥१५६ ॥ जुहति बना । इत्यादि । ओहाङ् गति अर्थ में हैं। 'हा हा ते' है पूर्व को अभ्यास संज्ञा हो गई। सार्वधातुक में भृञ् हाङ् माङ् इनके अभ्यास को इकार हो जाता है ॥१५६ ॥ व्यंजनादि अगुण सार्वधातुक के आने पर दोनों ही अभ्यस्त बने हुए हैं जहाँ पर ऐसे दा वर्जित आकार को 'ईकार' हो जाता है ॥१५७ ॥ मृताङ्माङमित् १५६ सूत्र से अभ्यास को इकार होकर 'हो ज:' सूत्र से जकार होकर जिहीते।
SR No.090251
Book TitleKatantra Roopmala
Original Sutra AuthorSharvavarma Acharya
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages420
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy