SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 140
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १२४ कातन्त्ररूपमाला त्वन्मदोरेकत्वे ॥३४६॥ एकत्वे वर्तमानयोर्युष्मदस्मदो: स्थाने वन्मदौ भवतः । त्वमहं सौ सविभक्त्योः ।।३४७॥ युष्मदस्मदो: सविभक्त्योस्त्वमहमित्येतौ भवत: सौ परे । त्वं । अहं । युवावौ द्विवाचिषु ॥३४८ ॥ युष्मदस्मदो: युदाबौ द्विवाचिषु भवत: । अन्तलोपे सति अमौ चाम्॥३४९ ।। युष्मदादिभ्यः परः अम् औ च आम् भवति । सवर्णदीर्घः । युवां । आवां । यूयं वयं जसि ॥३५० ।। युष्मदस्मदो: सविभक्त्योयूयं वयमित्येतौ भवतो जसि परे। यूयं । वयं । त्वन्मदोरेकत्वे इति त्वत् अम्। मत् अम् इति स्थिते एषां विभक्तावन्तलोपः ॥३५१ ।। एषां युष्मदादीनां अन्तस्य लोपो भवति विभक्तौ परतः । सवर्णे दीर्घ: । त्वां । मां । युवां । आवां । हकारांत शब्द अप्रसिद्ध है। इस प्रकार से व्यञ्जनांत नपुंसकलिंग समाप्त हुआ। अब व्यञ्जनान्त अलिंग युष्मद, अस्मद् शब्द कहे जाते हैं। युष्मद् + सि, अस्मद् +सि हैं। एकवचन में वर्तमान युष्मद् अस्मद, शब्द को 'त्वद, मद्' आदेश हो जाता है ॥३४६ ॥ सि विभक्ति सहित युष्मद, अस्मद् शब्द में 'त्वम् अहं' आदेश हो जाता है ॥३४७ ॥ अत: त्वम्, अहं शब्द बन गये। युष्मद् + औं, अस्मद् + औ युष्मद् अस्मद् को द्विवचन में 'युव, आव' आदेश हो जाता है ॥३४८ ॥ युष्मद् अस्मद् से परे 'अम्' और 'औ' विभक्ति को 'आम्' आदेश हो जाता है ॥३४९ ॥ युव+आम्, आव + आम् सवर्ण को दीर्घ होकर युवाम, आवाम् बना। युष्मद् + जस्, अस्मद् + जस् जस् विभक्ति के आने पर विभक्ति सहित युष्मद् अस्मद् शब्द को यूयम्, वयम् आदेश हो जाता है ॥३५० ॥ अत: “यूयं, बयं," बना। युष्मद् + अम्, अस्मद् + अम् है । “त्वन्मदोरेकत्वे" सूत्र से लत, मत् आदेश होकर “अमौ चाम्" सूत्र से अम् को 'आम्' आदेश हुआ। विभक्ति के आने पर युष्मद्, अस्मद् के अन्त का लोप होता है ॥३५१ ॥ इस सूत्र से त्वत् मत् के, तकार का लोप होकर संधि होकर त्वाम्, माम् बना । युष्मद् + शम्, अस्मद् + शस् हैं ।
SR No.090251
Book TitleKatantra Roopmala
Original Sutra AuthorSharvavarma Acharya
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages420
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Grammar
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy