________________
व्यञ्जनान्ता: पुल्लिङ्गाः
र: सपि ॥३१३ ।। रो रकारस्य विसर्जनीय: सुपि परे न भवति । इति निषेधः। चतुषु । इति रेफान्ताः । लकारान्तोऽप्रसिद्धः । वकारान्त: पुल्लिङ्गः सुदिष्शब्दः । सौ
औ सौ ॥३१४॥ दिवो वकारस्य औ भवति सौ परे । सुधौः । सुदिवौ । सुदिवः ।
वाम्याः ।।३१५॥ दिवो वकारस्य वा आकारो भवति अमि परे । सुद्यां, सुदिवं । सुदिवौ । सुदिव: । सुदिया ।
दिव उव्यञ्जने ॥३१६ ॥ दिवो वकारस्य उत् भवति व्यञ्जने परे । सुधुभ्यां । सुधुभिः । इत्यादि । इति वकारान्ता: । शकारान्त:
सुप् के आने पर रकार का विसर्ग नहीं होता है ॥३१३ ॥ अत: चतुर्पु बना। रकारांत शब्द हुए लकारांत शब्द अप्रसिद्ध हैं। अब वकारांत सुदिव् शब्द है । सुदिक् + सि
सि के आने पर दिव के वकार को औ हो जाता है ॥३१४ ।। 'इवों यमसवर्णे' इत्यादि सूत्र से संधि होकर 'सुद्यौः' बना।
सुदिक् + अम् अम् विभक्ति के आने पर दिव के वकार को विकल्प से आकार हो जाता है । ।३१५ ॥
सुदि आ + अम् संधि होकर = सुद्याम् ।
सुदिक् + भ्याम् व्यंजन वाली विभक्ति के आने पर दिव के वकार को उकार हो जाता है ॥३१६ ॥ अत: सुधुभ्याम् बना।
सुदिक्-अच्छा आकाश सुद्यौः सुदिवौ सुदिवः । सुदिवे सुद्युम्याम सुधुप्यः हे सुद्यौः ! हे सुदिनौ ! हे सुदिवः ! | सुदिवः सुधुभ्याम् सुधुभ्यः सुद्याम्, सुदिवं सुदिवौ. सुदिवः । सुदिवः
सुदिवाम् सुदिवा सुधुभ्याम् सुधुभिः । सुदिवि सुदिवोः सुधुषु इस प्रकार से वकारांत शब्द हुए । अब शकारांत पुल्लिग विश् शब्द है । विश+सि
'हशसछान्तेजादीनां डः' २७१वें सूत्र से स् को ड् होकर सि का लोप और प्रथम अक्षर होकर विट् विड् बना।
विश्-वैश्य विट, विड् विशौ विशः
। विशे
विंडभ्याम् विद्भ्यः हे विट, विड़ ! हे विशौ ! हे विशः । | विशः बिड्याम् विड्भ्यः विशम् विशौ विशः .विशः विशोः विशाम् विशा विड्भ्याम् विभिः
विशि
विशोः विट्सु
सुदिवोः
