Page Text
________________
१००
श्वयुवमघोनां च ।। २९६ ।।
श्वन् युवन् मघवन् एषां वशब्दस्योत्वं भवति अघुट्स्वरे परे । शुनः। शुना । श्वभ्यां । श्वभिः इत्यादि । एवं युवन्शब्दः । युवा । युवानौ युवानः । हे युवन् । युवानं । युवानी। यूनः । यूना। युवभ्यां । युवभिः । इत्यादि । मघवन्शब्दस्य तु भेदः । सी अर्वन्नर्वन्तिरित्यनुवर्तते ।
सौ च मघवान्मघवा वा ॥ २९७ ॥
विभक्तौ सौ च परे मघवन् शब्दो मधवन्त् भवति वा । अन्त्वसन्तस्येति दीर्घे प्राप्ति निपातनाद्दीर्घः । मघवान् । मघवन्तौ । मघवन्तः । संबोधनेऽपि तद्वत्। मघवन्तं । मघवन्तौ । मघवतः । मघवता । मघवद्भ्यां । मघवद्भिः । इत्यादि । पक्षे । मघवा । मघवानौ । मघवानः । मघवानं । मघवानौ । मघोनः । मघोना मषवभ्यां । मघवभिः । इत्यादि । वानमाचष्टे । तत्करोति तदाचट्टे इन् । इनि लिङ्गस्यानेकाक्षरस्येत्यादिना अस्पस्वरादेर्लोपे प्राप्ते ।
'अघुट् स्वरादौ सेट्कस्यापि' सूत्र अनुवृत्ति में चला आ रहा है। श्वन्, युवन् और मघवन् इनके व् को अघुद स्वर के आने पर उकार हो जाता है ॥ २९६ ॥
श्वन् + शस्, श् उ न् + अस्= शुन् + अस्= शुनः । इसी प्रकार से युवन् + अस्यु उ न्+अस्युनः बना ।
स्वा
हे स्वन् ।
श्वानम्
शुना
कातन्त्ररूपमाला
युवा हे बुवन् ।
युवानम्
Feat
हे श्वानौ ।
श्वानों
श्वभ्याम्
युवानौ हे सुवानौ ।
भुवानी
श्वन्— कुत्ता
श्वानः
हे श्वानः ।
शुनः
श्वभिः
युवन् - जवानी
युवानः
युवानः
यूनः
युधभिः
TE
यूने
यूनः
यूनि
एवभ्याम्
शुनोः
शुनोः
युवभ्याम्
युवभ्याम्
यूनोः
सूनोः
स्वभ्यः
स्वध्यः
शुनाम
श्वसु
युवभ्यः
युवभ्यः
यूनाम्
युषसु
यूना
युषभ्याम्
मघवन् शब्द में कुछ भेद है।
भगवन् + सि
'अर्वमर्वन्तिरसाधनम्' सूत्र अनुवृति में चला आ रहा है।
सि विभक्ति और विभक्तियों के आने पर मघवन् शब्द को विकल्प से मघवन्त् आदेश हो जाता है ।। २९७ ॥
I
सिज अम् पाँच जगह आदेश है । 'अन्नवसन्तस्य' इत्यादि सूत्र से न् की उपधा को दीर्घ प्राप्त था, किन्तु यहाँ निशत में दीर्घं हुआ तो मघवान् त् + सि सि और तू का लोप होकर मघवान् बना। इसके रूप भगवान् के समान चलेंगे। द्वितीय पक्ष में पानी आप के समान बन गये । मध्वम् + शस् २९६४ सूत्र से व को उ होकर संधि होकर मघोनः बना ।
श्वान जैसी चेष्टा करता है या कहता है । इस अर्थ में "तत्करोति तथाच इन्" इस सूत्र से इन् प्रत्यय होकर 'हनि लिंगस्थान का शरस्य" इत्यादि सूत्र से अंत स्थर की आदि का लोप प्राप्त भात सूत्र लगा
| SR No. | 090251 |
| Book Title | Katantra Roopmala |
| Original Sutra Author | Sharvavarma Acharya |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 420 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Grammar |
| File Size | 10 MB |