________________ આગમસૂત્ર 13, ઉપાંગસૂત્ર 2, રાજપ્રશ્નીયા ત્યારે ચિત્તસારથી, કૌટુંબિક પુરુષો પાસે આ વૃત્તાંતને સાંભળી, સમજીને, હૃષ્ટ-તુષ્ટ યાવત્ પ્રસન્નહૃદયી થઈ, સ્નાન કરી, બલિકર્મ કરી યાવત્ અલંકૃત શરીરી થઈ ચાતર્ઘટ યાવત્ બેસીને, સકોરેંટ છત્ર આદિથી યુક્ત થઇ મહા સુભટ સમૂહ સાથે પૂર્વવત્ પર્યુપાસે છે. યાવત્ કેશી કુમાર શ્રમણે ધર્મકથા કહી. 60. ત્યારપછી તે ચિત્તસારથી કેશીકુમાર શ્રમણની પાસે ધર્મ સાંભળી, અવધારી, હર્ષિત-સંતુષ્ટ થઈ, પૂર્વવત્ ઉઠીને આમ બોલ્યો - હે ભગવન્! નિશે અમારો પ્રદેશી રાજા અધાર્મિક યાવત્ રાજકર લઈને પોતાના જ જનપદનું સમ્યક્ પાલના કરતો નથી. તો હે દેવાનુપ્રિય ! જો આપ પ્રદેશી રાજાને ધર્મ કહેશો તો તે પ્રદેશી રાજાને અને ઘણા દ્વિપદ-ચતુષ્પદમૃગ-પશુ-પક્ષી-સરીસૃપોને નિશે ઘણુ જ ગુણકારી થશે. તથા ઘણા શ્રમણ-બ્રાહ્મણ-ભિક્ષને પણ લાભકારી થશે. જો તે પ્રદેશી રાજાને બહુ ગુણવાળુ થશે તો તેનાથી જનપદને પણ લાભ થશે. 61. ત્યારે કેશીકુમાર શ્રમણે ચિત્ત સારથીને કહ્યું - હે ચિત્ત ! ચાર કારણે જીવ કેવલી પ્રજ્ઞાખ ધર્મનું શ્રવણ પામતો. નથી. તે આ પ્રમાણે 1. આરામ કે ઉદ્યાનમાં રહેલ શ્રમણ કે બ્રાહ્મણની અભિમુખ ન જાય, વંદન-નમન-સત્કાર અને સન્માન ના કરે. કલ્યાણ-મંગલ-દેવ-ચૈત્યરૂપ તેમને સેવે નહીં, અર્થ-હેતુ-પ્રશ્ન-કારણ-ઉત્તર ન પૂછે છે. આ કારણે હે ચિત્ત ! જીવો કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મને સાંભળી શકતા નથી. 2. ઉપાશ્રયમાં સ્થિત શ્રમણને કે બ્રાહ્મણની અભિમુખ ન જાય, વંદન-નમન-સત્કાર અને સન્માન ન કરે. કલ્યાણ-મંગલ-દેવ-ચૈત્યરૂપ તેમને સેવે નહીં, અર્થ-હેતુ-પ્રશ્ન-કારણ-ઉત્તર ન પૂછે છે.યાવત્ આ કારણે પણ જીવો, હે ચિત્ત ! કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ સાંભળી ન શકે. 3. ગૌચરી ગયેલ શ્રમણ કે બ્રાહ્મણને યાવત્ પર્યાપાસે નહીં, વિપુલ અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમથી. પડિલાભ નહીં, અર્થ આદિ પૂછે નહીં, તો આ કારણે હે ચિત્ત! કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ સાંભળી ન શકે. 4. જો શ્રમણ કે બ્રાહ્મણનો સામેથી યોગ મળે ત્યારે પણ પોતાને હાથ-વસ્ત્ર-છત્ર વડે આવરીને રાખે, અર્થ આદિ ન પૂછે, તો હે ચિત્ત ! આ કારણે પણ જીવો કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ સાંભળી શકે નહીં. હે ચિત્ત ! ઉક્ત ચાર કારણે જીવો કેવલીપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ ન પામે. હે ચિત્ત ! ચાર કારણે જીવો કેવલીપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ સાંભળવા પામે છે - 1. આરામ કે ઉદ્યાનસ્થિત શ્રમણ કે બ્રાહ્મણને વાંદે-નમે યાવત્ પર્યુપાસે, અર્થાદિ યાવત્ પૂછે, તો યાવત્ શ્રવણને પામે. 2. એ રીતે ઉપાશ્રય સ્થિત કે 3. ગૌચરીએ ગયેલ શ્રમણને પર્યાપાસે, વિપુલ અશનાદિથી યાવત્ પ્રતિલાલે, અર્થાદિ યાવત્ પૂછે, તો ધર્મ શ્રવણ પામે. 4. જો કોઈ શ્રમણનો સામેથી સંયોગ પ્રાપ્ત થાય, ત્યારે પોતાને હાથ આદિથી આવરીને ન રહે, તો હે ચિત્ત ! આ કારણે જીવો કેવલી પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મનું શ્રવણ પામે છે. હે ચિત્ત ! તારો પ્રદેશી રાજા આરામ કે ઉદ્યાનમાં રહેલ શ્રમણાદિ પાસે જતો નથી ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ બધું કહેવું. તે રાજા આવતો-જતો નથી, યાવત્ પોતાને આવરીને રહેલો છે, તો હે ચિત્ત ! તેને હું ધર્મ કઈ રીતે કહી શકું? ત્યારે તે ચિત્તસારથીએ કેશીકુમાર શ્રમણને આમ કહ્યું - ભદન્ત ! નિશે અન્ય કોઈ દિને કંબોજ દેશવાસીએ ચાર ઘોડા ભેટરૂપે આપેલ છે. મેં તેને પ્રદેશી રાજાને ત્યાં મોકલી આપેલ હતા. હે ભદન્ત ! આ ઘોડાને બહાને હું પ્રદેશી રાજાને આપ દેવાનુપ્રિયની પાસે જલદી લાવીશ. ત્યારે હે દેવાનુપ્રિય ! આપ પ્રદેશી રાજાને ધર્મ કહેતા લેશમાત્ર ગ્લાનિ ન કરતા. ભદન્ત ! આપ અગ્લાનભાવે પ્રદેશી રાજાને ધર્મ કહેજો. ત્યારે કેશીકુમાર શ્રમણે ચિત્ત સારથીને આમ કહ્યું- હે ચિત્ત ! અવસર જોઈશું. ત્યારે તે ચિત્તસારથી, કેશીકુમાર શ્રમણને વંદન-નમન કરે છે, કરીને ચાતુર્ઘટ અશ્વરથ પાસે આવ્યો. આવીને મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(રાજપ્રશ્નીચ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 44