________________ આગમસૂત્ર 8, અંગસૂત્ર 8 અંતકૃ-દશાંગ સૂત્રા ત્યારે ગૌતમસ્વામીએ અતિમુક્ત કુમારને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય! અમે ઇર્ષા સમિતિ આદિપાંચ સમિતિના પાલનકર્તા યાવત્ બ્રહ્મચારી શ્રમણ-નિર્ચન્થ છીએ. ઉચ્ચ-નીચ-મધ્યમ કુળોમાં ભિક્ષાર્થે અટન કરીએ છીએ. ત્યારે અતિમુક્ત કુમારે, ગૌતમસ્વામીને કહ્યું - ભંતે ! આપ આવો, જેથી હું તમને ભિક્ષા અપાવું. એમ કહી, ગૌતમસ્વામીની આંગળી પકડીને પોતાના ઘેર આવ્યા. ત્યારે શ્રીરાણીએ, ગૌતમસ્વામીને આવતા જોઈને, હર્ષિત થઈ આસનેથી ઊભી થઈ, ગૌતમસ્વામી હતા, ત્યાં આવી, તેમને ત્રણ વખત પ્રદક્ષિણા કરી, વંદન કર્યા. વિપુલ અશનાદિ વહોરાવી, વિદાય આપી. ત્યારે અતિમુક્તકુમારે, ગૌતમસ્વામીને પૂછ્યું - ભંતે ! તમે ક્યાં રહો છો ? ગૌતમસ્વામીએ તેને કહ્યું - મારા ધર્માચાર્ય, ધર્મોપદેશક, આદિકર, ભગવદ્ મહાવીર યાવત્ મોક્ષ પ્રાપ્તિના ઇચ્છુક, આ પોલાસપુર નગરની બહાર શ્રીવન ઉદ્યાનમાં યથા પ્રતિરૂપ અવગ્રહ ગ્રહીને સંચમથી યાવત્ આત્માને ભાવિતા કરતા વિચરે છે, અમે ત્યાં રહીએ છીએ. ત્યારે અતિમુક્ત ગૌતમસ્વામીને કહ્યું - ભંતે ! હું આપની સાથે ભગવંતને પાદ વંદનાર્થે આવું? હે દેવાનુપ્રિય ! તમને સુખ ઉપજે તેમ કરો. ત્યારે અતિમુક્તકુમાર, ગૌતમસ્વામી સાથે ભગવંત મહાવીર પાસે આવ્યા, આવીને ભગવંતને ત્રણ વખત પ્રદક્ષિણા કરી, વંદના કરી યાવતુ પર્યુપાસે છે. ત્યારે ગૌતમસ્વામી, ભગવંત પાસે આવ્યા. યાવત્ ગૌચરી દેખાડી. પછી સંયમ અને તપથી પોતાના આત્માને ભાવિત કરતા વિચરે છે. ત્યારે ભગવંતે અતિમુક્તકુમારને તથા આખી પર્ષદાને ધર્મકથા કહી. તે અતિમુક્તકુમારે ભગવંત પાસે ધર્મ સાંભળી, સમજીને અત્યંત હર્ષિત તથા સંતુષ્ટ થયા, પછી ભગવંતને કહ્યું- હું મારા માતાપિતાને પૂછું, ત્યારપછી હું આપની પાસે યાવત્ દીક્ષા લઈશ. હે દેવાનુપ્રિય ! સુખ ઉપજે તેમ કર, વિલંબ ન કર. પછી અતિમુક્ત પોતાના માતા-પિતા પાસે આવ્યો. પોતાને પ્રવજ્યા(દીક્ષા) લેવી છે તે વાત કહી. અતિમુક્તકુમારને તેના માતાપિતાએ કહ્યું- હે પુત્ર ! તું બાળ છે, અસંબદ્ધ છે. તેથી તું ધર્મને શું જાણે ? ત્યારે અતિમુક્ત માતા-પિતાને આ પ્રમાણે કહ્યું - હે માતા-પિતા! નિશે, હું જેને જાણું છું, તેને જ જાણતો નથી, જેને નથી જાણતો તેને જ જાણુ છું. ત્યારે માતા-પિતાએ પૂછ્યું - હે પુત્ર ! તું ‘જે જાણે છે, તે નથી જાણતો અને નથી જાણતો તે જાણે છે” એમ કહીને તું શું કહેવા માંગે છે ? અતિમુક્તકુમારે જવાબ આપ્યો કે - હે માતાપિતા ! હું જાણું છું કે જન્મેલાએ અવશ્ય કરવાનું જ છે, પણ હે માતાપિતા ! હું એ જાણતો નથી કે કયા કર્મના આદાન વડે જીવો નરક ગતિમાં, તિર્યંચ યોનિમાં, મનુષ્ય યોનિમાં અને દેવ ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે, પણ હે માતા-પિતા ! હું જાણું છું કે સ્વકર્મના આદાન વડે જીવો નૈરયિક યાવત્ દેવ ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. આ રીતે માતાપિતા! હું જે જાણું છું તે નથી જાણતો અને નથી જાણતો તે જાણું છું” એમ કહ્યું હે માતાપિતા ! હું આપની અનુજ્ઞા પામી યાવત્ દીક્ષા લેવાને ઇચ્છું છું. ત્યારે માતાપિતા, અતિમુક્તને ઘણા કથનાદિ વડે સમજાવી શક્યા નહીં, ત્યારે કહ્યું - હે પુત્ર ! અમે એક દિવસ માટે તારી રાજ્યશ્રીને જોવા ઇચ્છીએ છીએ. ત્યારે અતિમુક્ત મૌન રહ્યો. ત્યાર પછી તેનો રાજ્યાભિષેક કર્યો વગેરે સમગ્ર વૃતાંત મહાબલ કુમારની જેમ નિષ્ક્રમણ કર્યું યાવત્ સામાયિકાદિ અગિયાર અંગસૂત્રનો અભ્યાસ કર્યો. ઘણા વર્ષો શ્રમણ પર્યાય પાળી, ગુણરત્ના સંવત્સર તપ કરી, યાવત્ વિપુલ પર્વતે સિદ્ધ થયા. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(અંતકૃત્ દશા)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 26