________________ આગમસૂત્ર 7, અંગસૂત્ર 7 ઉપાસકદશાંગ સૂત્ર હે દેવાનુપ્રિય ! ભગવંત મહાવીર, સંસાર સમુદ્રમાં નાશ-વિનાશ પામતા યાવત્ વિલુપ્ત થતા, બૂડતા, અતિ બૂડતા, ગોથા ખાતા, ઘણા જીવોને ધર્મબુદ્ધિરૂપ નાવ વડે નિર્વાણરૂપ કિનારે સ્વહસ્તે પહોંચાડે છે, તેથી હે દેવાનુપ્રિય! એમ કેમ કહ્યું કે -શ્રમણ ભગવંત મહાવીર, મહાનિર્ધામક છે. ત્યારે સદ્દાલપુત્ર શ્રમણોપાસકે, ગોશાલકને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! તમે આટલા બધા વિચક્ષણ, ચતુર, દક્ષ છો, વાણી ચતુર, નયવાદી, ઉપદેશલબ્ધ અને વિજ્ઞાન પ્રાપ્ત છો. તમે મારા ધર્માચાર્ય, ધર્મોપદેશક ભગવંત મહાવીર સાથે વિવાદ કરવા સમર્થ છો ? ગોશાલકે કહ્યું-ના, તે અર્થ યુક્ત નથી. સદ્દાલપુત્રએ પૂછ્યું એમ કેમ કહો છો કે તમે મારા ધર્માચાર્ય સાથે યાવત્ વિવાદ કરવા સમર્થ નથી? હે સદ્દાલપુત્ર ! જેમ કોઈ પુરુષ તરુણ, યુગવાન્ યાવત્ નિપુણ શિલ્પ પ્રાપ્ત હોય, તે એક મોટા બકરા-ઘેટાસૂકર-કુકડા-તેતર-બતક-લાવા-કપોત-કપિંજલ-કાગડો-બાજને હાથે, પગે, ખરીએ, પૂંછડે, શીંગડે, વિષાણે. રુંવાટે જ્યાં જ્યાં પકડે ત્યાં-ત્યાં નિશ્ચલ-નિષ્પદ ધારી શકે(હલન ચલન રહિત કરી દે છે), એ રીતે ભગવંત મહાવીર મને ઘણા અર્થો, હેતુઓ, યાવત્ ઉત્તરો વડે જ્યાં જ્યાં પકડે ત્યાં ત્યાં નિરુત્તર કરે છે. તેથી એમ કહ્યું કે - હું તારા ધર્માચાર્ય યાવત્ મહાવીર સાથે વિવાદ કરવાને સમર્થ નથી. ત્યારે સાલપુત્ર શ્રાવકે ગોશાલક મંખલિપુત્રને કહ્યું કે - જે કારણે, તમે મારા ધર્માચાર્ય યાવત્ મહાવીરના સત્ય, તથ્ય, તથાવિધ સભૂત ભાવો વડે ગુણકીર્તન કરો છો, તેથી હું તમને પ્રાતિહારિક પીઠ યાવત્ સંસ્તારક માટે નિમંત્રણ આપું છું, પણ ધર્મ અને તપની બુદ્ધિથી નહીં. તો જાઓ અને મારી કુંભકારાપણમાં પ્રાતિહારિક પીઠ ફલક યાવત્ ગ્રહણ કરીને વિચારો. ત્યારે ગોશાળાએ સદ્દાલપુત્રના આ અર્થને સ્વીકાર્યો, સ્વીકારીને કુંભકારાપણમાં પ્રાતિહારિક પીઠ યાવત્ સ્વીકારીને રહ્યો. ત્યારપછી ગોશાળો, સદ્દાલપુત્રને જ્યારે ઘણી આઘવણા(અનેક પ્રકારે કહીને), પન્નવણા(ભેદપૂર્વક તત્ત્વ નિરૂપણ કરીને), સંજ્ઞાપના(સમ્યક પ્રકારે સમજાવીને), વિજ્ઞાપના(તેના મનને અનુકુળ ભાષણ કરીને) નિર્ચન્થા પ્રવચનથી ચલિત, ક્ષોભિત, વિપરિણામિત કરવાને સમર્થ ન થયો. ત્યારે શ્રાંત, ત્રાંત, પરિત્રાંત થઈને પોલાસપુર નગરથી નીકળીને બાહ્ય જનપદ વિહારથી વિચરે છે. સૂત્ર-૪૭ ત્યારે સદ્દાલપુત્રને ઘણા શીલ, વ્રત, વેરમણ યાવત્ ઉપાસના દ્વારા આત્માને ભાવિત કરતા ચૌદ વર્ષો વીત્યા, પંદરમાં વર્ષમાં વર્તતા, મધ્યરાત્રિ કાળે યાવત્ પૌષધશાળામાં ભગવંત મહાવીર પાસે ધર્મપ્રજ્ઞપ્તિ સ્વીકારીને વિચરે છે. ત્યારે, તેની પાસે એક દેવ આવ્યો. તે દેવે એક મોટી નીલોત્પલ યાવત્ તલવાર લઈને સદ્દાલપુત્રને કહ્યું - અહી ચુલનીપિતાની માફક બધું કહેવું, તેની જેમ જ દેવે ઉપસર્ગ કર્યો. વિશેષ એ કે - એકેક પુત્રના નવ માંસ ટૂકડા કરે છે યાવત્ નાના પુત્રનો ઘાત કરે છે યાવતું લોહી છાંટે છે. ત્યારે સાલપુત્ર નિર્ભય રહિત યાવત્ ધર્મમાં લીન વિચરે છે. ત્યારે સદ્દાલપુત્રને નિર્ભય યાવત્ ધર્મમાં લીન જોઈને ચોથી વખત પણ સદ્દાલપુત્ર શ્રાવકને આ પ્રમાણે કહ્યું - ઓ અપ્રાર્થિતની પ્રાર્થના કરનાર સદ્દાલપુત્ર ! યાવત્ વ્રત-ભંગ નહીં કરે, તો જે આ તારી અગ્નિમિત્રા પત્ની, જે ધર્મસહાયિકા(ધર્મ કાર્યોમાં સહાય કરનારી), ધર્મદ્વીતિયા(ધર્મ સંગીની-ધર્મકાર્યમાં સાથે રહેનારી), ધર્માનુરાગરક્તા(ધર્મના અનુરાગમાં રંગાયેલી), સમસુખદુઃખ સહાયિકા(સુખ અને દુઃખમાં સમાનરૂપે વિભાજ પત્ની) છે, તેને તારા ઘરમાંથી લાવી, તારી પાસે મારીશ. નવ માંસ ટૂકડા કરીને, તેલની કડાઈમાં ઉકાળીશ, તારા શરીરને માંસ, લોહીથી છાંટીશ. જેનાથી તું આર્તધ્યાનથી પીડિત થઈ યાવત્ મરીશ. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ઉપાસકદશા)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 27