________________ આગમસૂત્ર 6 અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર પાણી છીછરું થઈ ગયું. પછી તેતલિએ સૂકા ઘાસના ઢગલામાં અગ્નિકાય ફેંક્યુ, પોતે તેમાં પડતુ મૂક્યું, ત્યારે તે અગ્નિ બૂઝાઈ ગયો. પછી તેતલિપુત્ર બોલ્યો - શ્રમણ, બ્રાહ્મણ, શ્રમણ-બ્રાહ્મણ શ્રદ્ધેય વચન બોલે છે. હું એક જ અશ્રદ્ધેય વચન બોલું છું. હું પુત્રો સહિત હોવા છતાં, અપુત્ર છું, તે વાતની શ્રદ્ધા કોણ કરશે ? મિત્રો સહિત છતાં અમિત્ર છું, તેની શ્રદ્ધા કોણ કરશે ? એ રીતે ધન-પુત્ર-દાસ-પરિજન સાથે કહેવું. એ પ્રમાણે તેતલિપુત્ર, કનકધ્વજ રાજાથી અપધ્યાન કરાયો પછી 1. તાલપુટ વિષે મુખમાં નાંખ્યું, તે પણ ના સંક્રમ્યુ તે કોણ માનશે ? 2. નીલકમળ જેવી તલવારનો પ્રહાર કર્યો, પણ તેની ધાર કુંઠિત થઇ ગઈ, એ વાત કોણ માનશે? 3. ગળામાં દોરડુ બાંધીને લટક્યો, દોરડુ તૂટી ગયું, એ કોણ માનશે? 4. મોટી શીલા બાંધીને અથાહ પાણીમાં પડ્યો, તે છીછરું થઈ ગયું એ કોણ માનશે? 5. સૂકા ઘાસમાં અગ્નિ સળગાવ્યો, તે બુઝાઈ ગયો. કોણ માનશે? આ પ્રમાણે તે તેતાલીપુત્ર અપહત મનોસંકલ્પ(નિરાશ અને ઉદાસ) થઈ ગયો યાવત્ ચિંતામગ્ન થયો. ત્યારે પોદિલ દેવે પોટિલાનું રૂપ વિકુવ્યું. તલિપુત્ર સમીપે રહીને કહ્યું - ઓ તેતલિપુત્ર ! આગળ ખાઈ અને પાછળ હાથીનો ભય, બંને બાજુ ના દેખાય એવો અંધકાર, મધ્યે બાણોની વર્ષા, ગામમાં આગ અને વન સળગતું હોય, વનમાં આગ અને ગામ સળગતું હોય, હે તેતલિપુત્ર ! તો ક્યાં જઈશું ? ત્યારે તેતલિપુત્ર, પોટ્ટિલને કહ્યું - ભયભીતને પ્રવજ્યા શરણ છે, ઉત્કંઠિતને સ્વદેશ ગમન, ભૂખ્યાને અન્ન, તરસ્યાને પાણી, બીમારને ઔષધ, માયાવીને ગુપ્તતા, અભિયુક્તને વિશ્વાસ, માર્ગે પરિશ્રાંતને વાહન થકી ગમન, તરવાને ઇચ્છુકને વહાણ, શત્રુ પરાભવકર્તાને સહાયકર્તા શરણભૂત છે. સાંત-દાંત-જિતેન્દ્રિયને આમાંથી કોઈ ભય હોતો નથી. ત્યારે પોદિલદેવે, તેતલિપુત્ર અમાત્યને કહ્યું - તેતલિપુત્ર ! તેં ઠીક કહ્યું આ અર્થને સારી રીતે જાણ. એમ કહી બીજી વખત આમ કહ્યું, પછી જ્યાંથી આવેલ, ત્યાં પાછો ગયો. 155. ત્યારપછી તેતલિપુત્રને શુભ પરિણામથી જાતિ સ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. ત્યારે તેતલિપુત્રને આવો. વિચાર ઉપજ્યો કે - હું આ જ જંબુદ્વીપમાં મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં પુષ્કલાવતી વિજયમાં પુંડરીકિણી રાજધાનીમાં મહાપદ્મ નામે રાજા હતો. ત્યારે મેં સ્થવિરો પાસે મુંડ થઈને યાવત્ ચૌદ પૂર્વ ભણી, ઘણા વર્ષ શ્રામય પર્યાય પાળી, માસિકી સંલેખના કરીને, મહાશુક્ર કલ્પે દેવ થયો. પછી તે દેવલોકથી આયુક્ષય થતા, આ તેતલિપુરમાં તેતલિ અમાત્યની ભદ્રા નામે પત્નીના પુત્રરૂપે ઉપજ્યો. તો મારે ઉચિત છે કે પૂર્વે સ્વીકૃત મહાવ્રત સ્વયં જ સ્વીકારીને વિચરું, એમ વિચારી, સ્વયં જ મહાવ્રત સ્વીકાર્યા. - ત્યાર પછી અમદવન ઉદ્યાને આવ્યા, ઉત્તમ અશોકવૃક્ષ નીચે, પૃથ્વીશિલાપટ્ટકે સુખે બેસી, ચિંતવના કરતા, પૂર્વે અધીત સામાયિક આદિ ચૌદ પૂર્વ સ્વયં જ સ્મરણમાં આવી ગયા. પછી તેતલિપુત્ર અણગારને શુભ પરિણામથી યાવત્ કદાવરણીય કર્મના ક્ષયોપશમથી, કર્મરજના નાશક અપૂર્વકરણમાં પ્રવેશી કેવલ ઉપર્યું. 156. ત્યારે તેતલિપુર નગરમાં નિકટ રહેલ વ્યંતર દેવ-દેવીએ દેવદુંદુભી વગાડી. પંચવર્તી પુષ્પોની વર્ષા કરી, દિવ્ય ગીત-ગંધર્વનો નિનાદ કર્યો. ત્યારે કનકધ્વજ રાજા આ વૃત્તાંત જાણી બોલ્યો - નિશે તેતલિનું મેં અપમાન કરતા, તેઓ મુંડ થઈને, પ્રવ્રજિત થયા, તો હું જાઉં અને તેતલિપુત્ર અણગારને વંદન-નમન કરી, તે વાત માટે વિનયપૂર્વક વારંવાર ખમાવું. એમ વિચારી ચાતુરંગિણી સેના સહિત અમદવન ઉદ્યાનમાં લેતલિપુત્ર અણગાર પાસે આવ્યો. વંદન મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 96