________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર અભિસમન્વાગત હતી કે - જે કોઈ દ્વિપદ કે ચતુષ્પદ કે અપદના એક દેશને પણ જુએ, તે દેશાનુસારે તેને અનુરૂપ ચિત્ર બનાવી શકતો હતો. ત્યારે તે ચિત્રકારદારકે પડદામાં રહીને જાળી, અંદર રહેલ મલ્લીના પગનો અંગૂઠો જોયો. ત્યારે તે ચિત્રકારને આવો સંકલ્પ થયો યાવત્ મારે ઉચિત છે કે મલ્લીના પગના અંગૂઠા અનુસાર સદશ યાવત્ ગુણયુક્ત રૂપનું ચિત્ર બનાવું. એમ વિચારી ભૂમિભાગ સજ્જ કર્યો, કરીને પગના અંગૂઠા મુજબ યાવત્ મલ્લીના પૂર્ણ ચિત્રને બનાવ્યું. ત્યારે તે ચિત્રકાર શ્રેણી ચિત્રસભા યાવત્ હાવભાવાદિ ચિત્રિત કર્યા. પછી મલ્લદિન્નકુમાર પાસે આવી, આજ્ઞા સોંપી. ત્યારે મલ્લદિન્ને ચિત્રકાર મંડલીને સત્કારી, સન્માનીને વિપુલ અને જીવિકાયોગ્ય પ્રીતિદાન આપીને તેઓને વિસર્જિત કર્યા. ત્યારે મલ્લદિન્ને કોઈ સમયે સ્નાન કરી, અંતઃપુર અને પરિવારથી પરિવૃત્ત થઈને ધાવમાતા સાથે ચિત્રસભાએ આવ્યા.આવીને ચિત્રસભામાં પ્રવેશ્યા. પછી હાવ-ભાવ-વિલાસ-બિબ્લોક યુક્ત રૂપને જોતા શ્રેષ્ઠ વિદેહ રાજકન્યા. મલ્લીના અનુરૂપ બનાવેલ ચિત્રની પાસે જવાને નીકળ્યા. ત્યાર પછી મલ્લદિન્ન કુમારે વિદેહકન્યા મલ્લીના તદનુરૂપ નિવર્તિત ચિત્રને જોયું. તેને વિચાર ઉત્પન્ન થયો કે - અરે ! આ તો વિદેહ રાજકન્યા મલ્લી છે, એમ વિચારી તે લજ્જિત, વીડિત(શરમ) અને વ્યદિત(અતિ લજ્જા) થઈ ગયો. તે ધીમે ધીમે પાછો સરક્યો. ત્યારે મલ્લદિન્ને પાછો ખસતા જોઈ ધાવમાતાએ કહ્યું - હે પુત્ર ! તું લક્રિત, બ્રીડિત, વ્યદિત થઈને પાસે કેમ ખસ્યો? ત્યારે મલ્લદિન્ને ધાવમાતાને આમ કહ્યું - માતા ! મારી મોટી બહેન જે ગુરુ અને દેવરૂપ છે, જેનાથી મારે લજ્જિત થવું જોઈએ, તેની સામે ચિત્રકારોની બનાવેલ સભામાં પ્રવેશવું યોગ્ય છે ? ત્યારે ધાવમાતાએ મલ્લદિનકુમારને કહ્યું-પુત્ર! આ મલ્લી નથી, કોઈ ચિત્રકારે મલ્લીનું તદનુરૂપ ચિત્ર રચેલ છે. ત્યારે મલ્લદિન્ન, ધાવમાતાની પાસે આ વાત સાંભળીને અતિ ક્રુદ્ધ થઈને બોલ્યો - અપ્રાર્થિતને પ્રાર્થનાર આ ચિત્રકાર કોણ છે યાવત્ જેણે મારી ગુરુ-દેવરૂપ મોટી બહેનનું યાવત્ આવું ચિત્ર બનાવેલ છે, એમ કહી, તે ચિત્રકારના વધની આજ્ઞા આપી. ત્યારે ચિત્રકાર મંડળીએ આ વાત જાણતા મલ્લદિન્ન કુમારની પાસે આવ્યા. આવીને બે હાથ જોડી યાવત્ કુમારને વધાવીને કહ્યું - હે સ્વામી ! તે ચિત્રકારને આવા પ્રકારે ચિત્રકારલબ્ધિ લબ્ધ પ્રાપ્ત, અભિસમન્વાગત છે કે જે કોઈ દ્વિપદ, ચતુષ્પાદને જુએ તો તેના જેવું જ ચિત્ર બનાવી શકે છે. તો હે સ્વામી ! આપ, તે ચિત્રકારના વધની આજ્ઞા ન આપો. તો હે સ્વામી ! તે ચિત્રકારને તેવો બીજો કોઈ દંડ આપો. ત્યારે તે મલ્લદિન્ને તે ચિત્રકારના સાંધા છેદાવીને દેશનિકાલની આજ્ઞા આપી. ત્યારે તે ચિત્રકાર, મલ્લદિન્ને દેશનિકાલ કરતા ભાંડ-માત્ર-ઉપકરણાદિ સહિત મિથિલા નગરીથી નીકળ્યો. વિદેહ જનપદની વચ્ચોવચ્ચથી હસ્તિનાપુર નગરે, કુરુજનપદમાં અદીનશત્રુ રાજા પાસે આવ્યો. આવીને ભાંડાદિ મૂક્યા, મૂકીને ચિત્રફલક સજૂ કર્યો, કરીને મલ્લીકુંવરીના પગના અંગૂઠા મુજબ રૂપ બનાવ્યું. બનાવીને બગલમાં દબાવીને મહાથ, મહાઈ ભેટપુ લઈને હસ્તિનાપુર નગરની વચ્ચોવચ્ચથી અદીનશત્રુ રાજા પાસે આવ્યો. ત્યારપછી હાથ જોડી યાવત્ વધાવીને પ્રાભૃત મૂક્યું. હે સ્વામી ! હું મિથિલા રાજધાનીથી કુંભરાજાના પુત્ર, પ્રભાવતી દેવીના આત્મજ મલ્લિચિત્રકુમારે દેશનિકાલ કરતા, હું શીધ્ર અહીં આવેલ છું. હે સ્વામી ! હું આપના બાહુની છાયા ગ્રહણ કરી યાવતું અહીં વસવા ઇચ્છું છું. ત્યારે અદીનશત્રુએ ચિત્રકારને આમ કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! મલ્લદિન્ને તને શા માટે દેશનિકાલ કર્યો ? ત્યારે તે ચિત્રકારદારકે અદીનશત્રુ રાજાને કહ્યું - હે સ્વામી ! મલ્લદિનકુમારે અન્ય કોઈ દિવસે ચિત્રકાર મંડળીને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! તમે મારી ચિત્રસભાને ચિત્રિત કરો ઇત્યાદિ બધું પૂર્વવત્ કહેવું. યાવત્ મારા સાંધા છેદાવીને મને દેશનિકાલની આજ્ઞા કરી. 6 ટકા મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 67