________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર પૂર્વના વૈરનો બદલો લીધો. પછી હૃષ્ટ-તુષ્ટ થઈને પાણી પીધું, પીને જે દિશામાંથી આવ્યો હતો, ત્યાં ચાલ્યો ગયો. હે મેઘ ! ત્યારે તારા શરીરમાં ઉજ્જવલ, વિપુલ, ત્રિસુલ, કર્કશ યાવત્ દુસ્સહ વેદના ઉત્પન્ન થઈ, તેનાથી તારું શરીર પિત્ત-જ્વરથી વ્યાપ્ત થયું, શરીરમાં દાહ ઉત્પન્ન થયો, તેને અનુભવતો તું વિચર્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું તે ઉજ્જવલ યાવતુ દુસ્સહ વેદનાને સાત દિન-રાત પર્યન્ત ભોગવી 120 વર્ષનું પરમાણુ પાળીને આર્તધ્યાન વશ અને દુઃખથી પીડિત થઈ, કાળ માસે કાળ કરીને આ જ જંબૂદ્વીપમાં ભરત ક્ષેત્રમાં દક્ષિણા ભરતમાં ગંગા મહાનદીના દક્ષિણ કિનારે વિંધ્યગિરીની તળેટીમાં એક મત્ત વરગંધહસ્તિથી, એક શ્રેષ્ઠ હાથણીની. કૂક્ષીમાં હાથી બચ્ચા રૂપે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારપછી તે હાથણીએ નવ માસ પૂર્ણ થતા વસંતમાસમાં તને જન્મ આપ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું ગર્ભાવાસથી વિમુક્ત થઈ બાળ હાથી થઈ ગયો, જે લાલ કમળ સમ લાલ અને સુકુમાલા થયો. જપાકુસુમ રક્તવર્ણ પારિજાતક નામે વૃક્ષના પુષ્પ, લાક્ષારસ, સરસ કુંકુમ અને સંધ્યાકાલીન વાદળના રંગ સમાન રક્તવર્ણી થયો. પોતાના જૂથપતિને પ્રિય થયો. ગણિકા સમાન હાથણીઓના ઉદર પ્રદેશમાં પોતાની સૂંઢ નાંખતા કામક્રીડામાં તત્પર રહેવા લાગ્યો. અનેક સેંકડો હાથીઓથી પરિવૃત્ત થઈ તું પર્વતના રમણીય કાનનમાં સુખપૂર્વક વિચારવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! તું બાલ્યભાવથી મુક્ત થઈ, યૌવનને પ્રાપ્ત થઈ, યૂથપતિ મૃત્યુ પામતા, તું યૂથને સ્વયં જ વહેવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! વનચરોએ તારું ‘મેરુપ્રભનામ રાખ્યું. યાવત્ તું ચાર દાંતવાળો હસ્તિ રત્ન થયો. હે મેઘ ! તું સાત અંગોથી ભૂમિને સ્પર્શ કરનાર આદિ પૂર્વોક્ત વિશેષણથી યુક્ત યાવત્ સુંદર રૂપવાળો થયો. હે મેઘ ! તું ત્યાં 700 હાથીઓના યૂથનું આધિપત્ય કરતો યાવત્ અભિરમણ કરવા લાગ્યો. ત્યારે અન્ય કોઈ દિવસે ગ્રીષ્મકાળ સમયમાં જ્યેષ્ઠ માસમાં વનના દાવાનળની જ્વાળાથી વનપ્રદેશ બળવા લાગ્યુ, દિશાઓ ધૂમાડાથી વ્યાપ્ત થઈ, યાવત્ તે સમયે મંડલ વાયુની માફક ભમતો, ભયભીત થઈ ઘણા હાથી યાવતુ. બાળ હાથી સાથે પરીવરીને ચોતરફ એક દિશાથી-બીજી દિશામાં ભાગવા લાગ્યા. ત્યારે હે મેઘ ! તને તે વનદાવાનળ જોઈને આવા પ્રકારે આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ થયો. મેં ક્યાંક આવા સ્વરૂપની અગ્નિ ઉત્પત્તિ પૂર્વે અનુભવેલ છે. ત્યારે હે મેઘ ! વિશુદ્ધ થતી વેશ્યાઓ અને શોભન અધ્યવસાયથી, શુભ પરિણામ વડે તેના આવરક કર્મોનો ક્ષયોપશમ થતા, ઈહા-અપોહ-માર્ગણા-ગવેષણા કરતા સંજ્ઞી જીવોને પ્રાપ્ત એવું જાતિસ્મરણ જ્ઞાન તને ઉત્પન્ન થયું. ત્યારે હે મેઘ ! તે આ અર્થને સમ્યક્ પ્રકારે જાણ્યો કે - મેં નિશ્ચયથી ગત બીજા ભવમાં આ જ જંબુદ્વીપના. ભરત ક્ષેત્રમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં યાવત્ ત્યાં આવા સ્વરૂપની મહા અગ્નિ ઉત્પત્તિ અનુભવેલ હતી. ત્યારે હે મેઘ ! તે તે જ દિવસના અંતિમ પ્રહર સુધી પોતાના યૂથ સાથે એક સ્થાને તમે બધા બેસી ગયા યાવત્ મૃત્યુ પામીને, ત્યારપછી હે મેઘ ! તું સાત હાથ ઊંચા યાવત્ સંજ્ઞી-જાતિસ્મરણથી યુક્ત ચતુર્દન્ત મેરુપ્રભ નામે હાથી થયો. ત્યારપછી હે મેઘ ! તને આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો કે - મારે માટે એ શ્રેયસ્કર છે કે આ ગંગા મહાનદીના દક્ષિણી કિનારે, વિંધ્યગિરીની તળેટીમાં દાવાગ્નિથી રક્ષા કરવાને માટે પોતાના યૂથ સાથે મોટું મંડળ બનાવું - આ પ્રમાણે વિચારીને તું સુખપૂર્વક વિચરવા લાગ્યો. ત્યારે હે મેઘ ! અન્ય કોઈ દિવસે પ્રથમ વર્ષાકાળમાં ઘણી વર્ષા થતા ગંગા મહાનદી સમીપે ઘણા હાથી યાવત્ નાની હાથણી સાથે અને 700 હાથીથી પરિવૃત્ત થઈને એક યોજન પરિમિત મોટું પરિમંડલ એવા અતિ મોટા મંડલને બનાવ્યું. તેમાં જે કંઈ તૃણ, પત્ર, કાષ્ઠ, કંટક, લતા, વલ્લી, સ્થાણ, વૃક્ષ કે છોડ હતા, તે બધાને ત્રણ વખત હલાવી, પગથી ઉખાડ્યા અને સૂંઢથી પકડી એક તરફ ફેંક્યા. ...ત્યારે હે મેઘ! તું તે મંડલ સમીપે ગંગા મહાનદીના દક્ષિણી કિનારે, વિંધ્યાચલની તળેટીમાં પર્વતાદિમાં યાવતું વિચર્યો. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 28