________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર નંદ! તમારો જય થાઓ. હે ભદ્ર! તમારો જય થાઓ. હે જગત્ નંદ! તમારું ભદ્ર-કલ્યાણ થાઓ. તમે ના જીતેલને જીતો, જીતેલા મિત્રપક્ષનું પાલન કરો, જીતેલા મધ્યે વસો, ન જીતેલ શત્રુપક્ષને જીતો, યાવત્ મનુષ્યોમાં ભરત ચક્રી માફક રાજગૃહ નગરના અન્ય ઘણા ગામ, આકર, નગર યાવત્ સંનિવેશનું આધિપત્ય કરતા યાવત્ વિચરો. એમ કરીને જય-જય શબ્દ કરે છે. ત્યારે તે મેઘ, મહાન રાજ થઈ યાવત્ વિચરે છે. ત્યારપછી તે મેઘરાજાના માતા-પિતાએ આમ કહ્યું - હે પુત્ર ! બોલો, શું દઈએ ? શું આપીએ ? તારા હૃદયને શું ઇચ્છિત છે ? ત્યારે તે મેઘરાજાએ માતાપિતાને આમ કહ્યું - હે માતાપિતા ! હું ઇચ્છું છું કે કૃત્રિકાપણથી રજોહરણ, પાત્ર મંગાવી આપો અને વાણંદને બોલાવો. ત્યારે તે શ્રેણિક રાજા કૌટુંબિક પુરુષને બોલાવે છે, બોલાવીને આમ કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો! તમે જાઓ, શ્રીગૃહથી ત્રણ લાખ મુદ્રા લઈને બે લાખ મુદ્રાથી કુત્રિકાપણથી રજોહરણ અને પાત્રા લાવો અને એક લાખ મુદ્રાથી વાણંદને બોલાવો. ત્યારે તે કૌટુંબિક પુરુષો શ્રેણિક રાજાને આમ કહેતા સાંભળી હૃષ્ટ-તુષ્ટ થઈ શ્રીગૃહથી ત્રણ લાખ મુદ્રા લઈને, કુત્રિકાપણથી બે લાખ મુદ્રા વડે રજોહરણ અને પાત્ર લાવ્યા, એક લાખથી વાણંદ બોલાવ્યો. ત્યારે તે વાણંદ, તે કૌટુંબિક પુરુષ વડે બોલાવાતા હર્ષિત, સંતુષ્ટ યાવત્ પ્રસન્ન હૃદયવાળો થયો, તેણે સ્નાન કર્યું, બલીકર્મ કરી, કૌતુક-મંગલ-પ્રાયશ્ચિત્ત કરી, શુદ્ધ-પ્રાવેશ્ય, મંગલ, ઉત્તમ વસ્ત્ર પહેર્યા, અલ્પ-મહાર્દ આભરણથી અલંકૃત શરીરી થઈ શ્રેણિક રાજાની પાસે આવ્યા. આવીને રાજાને બે હાથ જોડી, અંજલિ કરી આમ કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! આજ્ઞા કરો કે મારે શું કરણીય છે? ત્યારે તે શ્રેણિક રાજા વાણંદને આમ કહે છે - હે દેવાનુપ્રિય ! તું જા, સુરભિ ગંધોદક વડે સારી રીતે હાથ-પગ ધોઈ, ચાર પડવાળા શ્વેત વસ્ત્રથી મુખ બાંધીને મેઘકુમારના નિષ્ક્રમણ યોગ્ય ચાર અંગુલ છોડીને અગ્રકેશને કાપો. ત્યારે તે વાણંદ, શ્રેણિક રાજાએ આમ કહેતા હર્ષિત યાવત્ પ્રસન્ન હૃદયી થઈ યાવત્ રાજાની આજ્ઞા સ્વીકારી. પછી સુરભિ ગંધોદક વડે હાથ-પગ ધોયા, ધોઈને શુદ્ધ વસ્ત્ર વડે મુખ બાંધ્ય, બાંધીને પરમ યતનાથી મેઘકુમારના નિષ્ક્રમણ પ્રાયોગ્ય ચાર અંગુલને છોડીને અગ્રકેશ કાપ્યા. ત્યારે તે મેઘકુમારની માતાએ મહાહં હંસલક્ષણ પટણાટકથી અગ્રકેશને લીધા, લઈને સુરભિ ગંધોદકથી ધોયા, ધોઈને સરસ ગોશીર્ષ ચંદન વડે ચર્ચા કરી, પછી શ્વેત વસ્ત્રમાં બાંધ્યા, બાંધીને રત્ન સમુદ્ગકમાં મૂક્યા, મૂકીને પેટીમાં રાખ્યા. રાખીને જલધારા-નિગુડીના ફૂલ-ટૂટેલા મોતીના હાર સમાન અશ્રુધારા પ્રવાહિત કરતી, રોતી-રોતી, આક્રંદન કરતી-કરતી, વિલાપ કરતી-કરતી આ પ્રમાણે બોલી - મેઘકુમારના આ કેશનું દર્શન અભ્યદયમાં, ઉત્સવમાં, પર્વ તિથિઓમાં, અવસર-યજ્ઞ-પર્વમાં અંતિમ દર્શનરૂપ થશે. એમ કરીને ઓશીકા નીચે તે પેટીને રાખી. ત્યારપછી તે મેઘકુમારના માતાપિતાએ ઉત્તરાભિમુખ સિંહાસનને રખાવ્યું. મેઘકુમારને બીજી–ત્રીજી વખત સોના-ચાંદીના કળશથી સ્નાન કરાવ્યું, રુંવાટીવાળા-સુકુમાલ ગંધ કાષાયિક વસ્ત્રથી શરીર લૂછ્યું. સરસ ગોશીર્ષ ચંદન વડે શરીરને લેપન કર્યુ. કરીને નાકના શ્વાસના વાયુ વડે ઊડી જાય તેવા યાવત્ હંસલક્ષણ પટફાટકને પહેરાવ્યું, પછી હાર, અર્ધ હાર, એકાવલિ, મુક્તાવલિ, કનકાવલિ, રત્નાવલિ, પ્રાલંબ પાદ પ્રલંબ, ત્રુટિત, કેયુર, અંગદ, દશ આંગળીમાં વીંટી, કટિસૂત્ર, કુંડલ, ચૂડામણિ, રત્નજડિત મુગટ પહેરાવ્યા. પહેરાવીને દિવ્ય ફૂલની માળા પહેરાવી. પછી દર્દર-મલય-સુગંધિત ગંધ લગાવી.ત્યારે તે મેઘકુમારને ગ્રંથિમ-વેષ્ટિમ-પૂરિમ-સંઘાતિમ ચાર પ્રકારની માલા વડે કલ્પવૃક્ષ સમાન અલંકૃત, વિભૂષિત કરે છે. ત્યારે તે શ્રેણિક રાજાએ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - ઓ દેવાનુપ્રિયો ! જલદીથી અનેકશત સ્તંભથી. સંનિવિષ્ટ, લીલા કરતી પૂતળીઓથી યુક્ત, ઇહા-મૃગ-વૃષભ-તુરગ-નર-મગર-વિહગ-વાલગ-કિંમર-રુરુસરભ-કુંજર-વનલતા-પદ્મલતાના ચિત્રોથી યુક્ત, ઘંટાવલિના મધુર-મનોહર સ્વર થતા હોય, શુભ-કાંત-દર્શનીય મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 23