________________ આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર યાવત્ માર્ગણા કરતા, ધૈડિલ ભૂમિએ ગયા. યાવત્ જલદી અહીં આવ્યા, હે ભગવન્! ધર્મરૂચી અણગાર કાળધર્મ પામ્યા, આ તેના આચાર-ભાંડ. ત્યારે ધર્મઘોષ સ્થવિરે, પૂર્વશ્રતમાં ઉપયોગ મૂક્યો. પછી શ્રમણ નિર્ચન્થ-નિર્ચન્થીને બોલાવ્યા અને કહ્યું કે - હે આર્યો ! મારા શિષ્ય ધર્મરૂચી આણગાર, પ્રકૃતિભદ્રક યાવત્ વિનીત હતા. નિરંતર માસ-માસક્ષમણ તપોકર્મ વડે યાવતુ નાગશ્રી બ્રાહ્મણીના ઘેર પ્રવેશ્યા. ત્યારે નાગશ્રી બ્રાહ્મણી યાવત્ શાક વહોરાવ્યું. ત્યારે તે ધર્મરૂચી અણગારે તેને પર્યાપ્ત આહાર જાણી યાવત્ કાળની અપેક્ષા ન કરતા વિચરવા લાગ્યા. તે ધર્મરૂચી અણગાર, ઘણા વર્ષોનો શ્રમણ્ય પર્યાય પાળીને, આલોચના-પ્રતિક્રમણ કરી, સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ કાળ માસે કાળ કરીને, ઊંચે સૌધર્મ યાવત્ સર્વાર્થસિદ્ધ મહાવિમાને દેવપણે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાં અજઘન્યોત્કૃષ્ટ ૩૩સાગરોપમ ની સ્થિતિ કહી છે, ત્યાં ધર્મરૂચી દેવની પણ ૩૩-સાગરોપમ સ્થિતિ થઈ. તે ધર્મરૂચી દેવ, તે દેવલોકથી યાવત્ મહાવિદેહ ક્ષેત્રે સિદ્ધ થશે. 160. હે આર્યો ! તે અધન્યા, અપુણ્યા યાવત્ નિંબોલી સમાન કડવી નાગશ્રી બ્રાહ્મણીને ધિક્કાર છે, જેણે તથારૂપ સાધુ ધર્મરૂચી અણગારને માસક્ષમણના પારણે શારદીય યાવત્ તેલ વ્યાપ્ત કડવા તુંબડાનું શાક વહોરાવ્યું, તેનાથી તે અકાળે જ મરણ પામ્યા. ત્યારે તે શ્રમણ નિર્ચન્થો ધર્મઘોષ સ્થવિર પાસે આ અર્થને સાંભળી, સમજીને ચંપાનગરીના શૃંગાટક, ત્રીક આદિ સ્થાનોમાં યાવત્ ઘણા લોકોને આમ કહેવા લાગ્યા - હે દેવાનુપ્રિયો ! તે નાગશ્રીને ધિક્કાર છે, યાવત્ જેણે તથારૂપ સાધુ એવા ધર્મરૂચિ અનગારને, માસક્ષમણને પારણે ઝેર જેવું શાક હોરાવી જીવિતથી રહિત કર્યા. ત્યારે તે શ્રમણો પાસે આ અર્થને સાંભળી, સમજીને ઘણા લોકો પરસ્પર આમ કહેવા લાગ્યા. તે નાગશ્રી. બ્રાહ્મણીને ધિક્કાર છે યાવત્ જેણીએ મુનિને મારી નાંખ્યા. ત્યારે તે બ્રાહ્મણો ચંપાનગરીમાં ઘણા લોકો પાસે આ અર્થને સાંભળી-સમજીને, ક્રોધિત થઈ યાવત્ સળગવા લાગ્યા, પછી નાગશ્રી બ્રાહ્મણી પાસે આવ્યા, આવીને નાગશ્રીને કહ્યું - ઓ નાગશ્રી ! અપ્રાતિને પ્રાર્થનારી ! દુરંતપ્રાંત લક્ષણા ! તીનપુન્ય-ચૌદશી, અધન્યા, અપુણ્યા યાવત્ નિંબોડી સમાન કડવી, તને ધિક્કાર છે, જે તે તથારૂપ સાધુ, સાધુરૂપને માસક્ષમણના પારણે યાવત્ મારી નાંખ્યા. ઊંચા-નીચા આક્રોશ વચનથી આક્રોશ કરતા-ભત્રેના વચનથી ભર્લૅના કરતા, નિર્ભર્સના વચનથી નિર્ભર્સના. કરતા, નિચ્છોટના-તર્જના-તાડના કરતા, તેને ઘરેથી કાઢી મૂકી. ત્યારે તે નાગશ્રી, પોતાના ઘેરથી કાઢી મૂકાતા, ચંપાનગરીના શૃંગાટક-ત્રિક-ચતુષ્ક-ચત્વર-ચતુર્મુખાદિમાં ઘણા લોકો વડે હીલના-ખિંસા-નિંદા-ગહ-તર્જના-વ્યથા-ધિક્કાર ધુત્કાર કરાતી, ક્યાંય પણ સ્થાન કે નિવાસને ન પામતી, દંડી ખંડ વસ્ત્ર પહેરી, હાથમાં ફૂટલું શકોરું અને ફૂટલો ઘડો લઈ, વિખરાયેલ વાળવાળા મસ્તકે, મોઢે મંડરાતી માખી સહિત, ઘેર-ઘેર દેહબલિ દ્વારા પોતાની આજીવિકા ચલાવતી ભટકતી હતી. ત્યારે તે નાગશ્રી બ્રાહ્મણીને તે ભવમાં ૧૬-રોગાંતક ઉત્પન્ન થયા. તે આ - શ્વાસ, કાશ, યોનિશૂળ યાવતુ. કોઢ. ત્યારે તે નાગશ્રી બ્રાહ્મણી ૧૬-રોગાંતકથી અભિભૂત થઈ, અતિ દુઃખને વશ થઈ, કાળમાસે કાળ કરીને છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં ઉત્કૃષ્ટ બાવીશ સાગરોપમ સ્થિતિવાળા નરકમાં નૈરયિકરૂપે ઉત્પન્ન થઈ. તે ત્યાંથી ઉદ્વર્તીને અનંતર મલ્યમાં ઉત્પન્ન થઈ. ત્યાં શસ્ત્રથી વધ્ય થઈ, દાહ ઉત્પન્ન થતા કાળમાસે કાળ કરીને અધઃસપ્તમી પૃથ્વીમાં ઉત્કૃષ્ટ ૩૩સાગરોપમ સ્થિતિવાળા નૈરયિકમાં ઉત્પન્ન થઈ, ત્યાંથી ઉદ્વર્તીને ફરી મત્યમાં ઉપજી. ત્યાં શસ્ત્રથી વધ પામી, દાહ ઉત્પન્ન થતા, બીજી વખત અધઃસપ્તમી પૃથ્વીમાં ઉત્કૃષ્ટ ૩૩-સાગરોપમ સ્થિતિ વાળા નરકમાં ઉપજી. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 102