________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૨' સ્કંધ નિષ્કપ પ્રદેશાર્થતાથી અસંખ્યાતગણા. બાકી પૂર્વવતુ. 1. દ્રવ્યાર્થ–પ્રદેશાર્થતાથી સૌથી થોડા અનંતપ્રદેશી ઢંધ નિષ્ક્રપ દ્રવ્યાર્થતાથી, 2. તે જ પ્રદેશાર્થતાથી અનંત ગણા, 3. અનંતપ્રદેશી ઢંધ સકંપ દ્રવ્યાર્થપણે અનંતગણા, 4. તે જ પ્રદેશાર્થપણે અનંતગણા, 5. પરમાણુ પુદ્ગલો સકંપ દ્રવ્યાર્થતાથી અપ્રદેશાર્થપણે અનંતગણા, 6. સંખ્યાતપ્રદેશી ઢંધ સકંપ દ્રવ્યાર્થપણે અસંખ્યાતગણા, 7. તે જ પ્રદેશાર્થતાથી અસંખ્યાતગણા, 8, અસંખ્યાતપ્રદેશી ઢંધ સકંપતાથી દ્રવ્યાર્થપણે અસંખ્યાતગણા, 9. તે જ પ્રદેશાર્થપણે અસંખ્યાતગણા, 10. પરમાણુ પુદ્ગલ નિષ્ક્રપ દ્રવ્યાર્થ-અપ્રદેશપણે અસંખ્યાતગણા, 11. સંખ્યાતપ્રદેશી સ્કંધ નિષ્ક્રપ દ્રવ્યાર્થપણે અસંખ્યાતગણા, 12. તે જ પ્રદેશાર્થપણે સંખ્યાલગણા, 13. અસંખ્યાતપ્રદેશી સ્કંધ નિષ્ક્રપ દ્રવ્યાર્થપણે અસંખ્યાતગણા, 14. તે જ પ્રદેશાર્થપણે અસંખ્યાતગણા. ભગવન્! પરમાણુ પુદ્ગલ શું દેશથી નિષ્કપ છે કે સર્વથી? ગૌતમ! દેશથી નથી, કદાચ સર્વ કંપક છે, કદાચ નિષ્કપક છે. ભગવદ્ ! દ્વિપ્રદેશી ઢંધની પૃચ્છા. ગૌતમ! કદાચ દેશકંપક, કદાચ સર્વકંપક, કદાચ નિષ્કપક. એ રીતે અનંતપ્રદેશી સુધી જાણવુ. ભગવદ્ ! પરમાણુ પુદ્ગલો શું દેશકંપકઇ છે ? ગૌતમ! દેશકંપક નથી, કદાચ સર્વકંપક છે, કદાચ નિષ્કપક છે. દ્વિપ્રદેશી ઢંધ ? ગૌતમ ! કદાચ દેશથી કંપક, કદાચ સર્વથી કંપક, કદાચ નિષ્ઠપક છે. એ પ્રમાણે અનંતપ્રદેશી સ્કંધ સુધી જાણવું. ભગવન્! એક પરમાણુ પુદ્ગલ કેટલો કાળ સર્વકંપક, રહે ? ગૌતમ ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. નિષ્કપક કેટલો કાળ રહે? જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાતકાળ. ભગવદ્ ! દ્વિપ્રદેશી ઢંધ કેટલો કાળ દેશકંપક રહે ? ગૌતમ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાતભાગ. સર્વકંપક કેટલો કાળ રહે ? ગૌતમ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. નિષ્કપક કેટલો કાળ રહે? ગૌતમ! જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાતકાળ. એમ અનંતપ્રદેશી સુધી જાણવુ. ભગવન્! અનેક પરમાણુ પુદ્ગલો સર્વકંપક, કેટલો કાળ રહે? ગૌતમ! સર્વકાળ. નિષ્કપક કેટલો કાળ રહે? સર્વકાળ. ભગવન્! દ્વિપ્રદેશી ઢંધો દેશકંપક કેટલો કાળ રહે? સર્વકાળ. સર્વકંપક કેટલો કાળ રહે ? સર્વકાળ. નિષ્ઠપક કેટલો કાળ રહે? સર્વકાળ. અનંતપ્રદેશી સુધી આ પ્રમાણે કહેવું. ભગવન્પરમાણુ પુદ્ગલનું સર્વકંપકનું કેટલો કાળ અંતર હોય ? ગૌતમ! સ્વસ્થાનને આશ્રીને જઘન્યથી એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અસંખ્યાતકાળ. નિષ્કપકનું અંતર કેટલું છે ? સ્વસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. પરસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ. ભગવન દ્વિપ્રદેશી ઢંધનું દેશકંપકનું અંતર કેટલો કાળ રહે ? સ્વસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્યાતકાળ. પરસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટથી અનંતકાળ. સર્વકંપકનું અંતર કેટલો કાળ ? એ પ્રમાણે જેમ દેશકંપકનું કહ્યું. નિષ્કપકનું અંતર કેટલો કાળ ? સ્વસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાનો અસંખ્યાત ભાગ. પરસ્થાનથી જઘન્ય એક સમય, ઉત્કૃષ્ટ અનંતકાળ. એ પ્રમાણે અનંતપ્રદેશીનું કહેવું. ભગવન્! સર્વકંપક પરમાણુ પુદ્ગલોનું અંતર કેટલો કાળ? અંતર નથી. નિષ્કપકનું કેટલો કાળ? અંતર નથી ભગવન્! દેશકંપક દ્વિપ્રદેશી ઢંધોનું અંતર કેટલો કાળ હોય ? અંતર નથી. સર્વકંપકોનું કેટલો કાળ ? અંતર નથી. નિષ્કપકોનું કેટલો કાળ ? અંતર નથી. એ પ્રમાણે અનંતપ્રદેશિકોનું જાણવુ. ભગવદ્ ! આ પરમાણુ પુદ્ગલોમાં સર્વકંપક અને નિષ્કપકોમાં કોણ કોનાથી યાવત્ વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા પરમાણુ પુદ્ગલો સર્વકંપક છે, નિષ્કપકો તેથી અસંખ્યાતગણા છે. ભગવદ્ ! આ દ્વિપ્રદેશી ઢંધોના દેશકંપક, સર્વકંપક, નિષ્કપક એમાં કોણ કોનાથી યાવત્ વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડા દ્વિપ્રદેશી ઢંધો સર્વકંપક છે, દેશકંપક અસંખ્યાતગણા, નિષ્ઠપક અસંખ્યાતગણા. એ પ્રમાણે મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 179