________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ યાવત્ રહે છે, ત્યાંથી ઉપાડીને તે જ આકાશપ્રદેશમાં પછીના ભવિષ્યકાળમાં હાથ વગેરે અવગાહીને યાવત્ રહેવા સમર્થ નથી. તેથી ઉપર મુજબ કહ્યું છે. સૂત્ર-૨૪૦ 240. ભગવન્! ચૌદપૂર્વી ઘડામાંથી હજાર ઘડાને, પટમાંથી હજાર પટને, કટમાંથી કટને, રથમાંથી રથને, છત્રમાંથી છત્રને, દંડમાંથી હજાર દંડને બનાવીને દેખાડવા સમર્થ છે ? હા, ગૌતમ ! તે પ્રમાણે સમર્થ છે. ભગવન્! એમ કહ્યું તેનું શું કારણ છે ? ગૌતમ ! ચૌદપૂર્વી ઉત્સરિકા ભેદ વડે ભેદાતા અનંત દ્રવ્યોનું ભેદના કરવાની લબ્ધી લબ્ધ, પ્રાપ્ત, સમ્મુખ હોય છે. તેથી પૂર્વવત્ કહ્યું છે. ભગવન્! આપે કહ્યું, તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-પ, ઉદ્દેશા-૪નો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૫, ઉદ્દેશો-૫ “છાસ્થ' સૂત્ર-૨૪૧ થી 243 241. ભગવદ્ ! છદ્મસ્થ મનુષ્ય, વીતી ગયેલા શાશ્વતા અનંતકાળમાં માત્ર સંયમ વડે, સંવર વડે, બ્રહ્મચર્ય વડે અને માત્ર અષ્ટ પ્રવચનમાતા દ્વારા સિદ્ધ થયા છે ? - ગૌતમ! તેમ શક્ય નથી. જેમ પહેલા શતકના ચોથા ઉદ્દેશાના આલાવા છે, તેમ યાવત્ અલમસ્તુ' કહ્યું ત્યાં સુધી જાણવું. 242. ભગવન ! અન્યતીર્થિકો એમ કહે છે યાવત્ પ્રરૂપે છે - સર્વે પ્રાણ, ભૂત, જીવ, સત્ત્વ એવંભૂત વેદના વેદે છે. તે કેવી રીતે ? ગૌતમ ! જે તે અન્યતીર્થિકો આમ કહે છે યાવત્ વેદે છે, તે મિથ્યા કહે છે. ગૌતમ ! હું એમ કહું છું યાવત્ પ્રરૂપું છું - કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ, સત્વ એવંભૂત વેદના વેદે અર્થાત જીવ જે પ્રકારે કર્મો બાંધે છે તે પ્રકારે કર્મો ભોગવે છે. કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ, સત્ત્વો અનેવંભૂત વેદના વે કર્મોમાં સ્થિતિઘાત, રસઘાત, સંક્રમણ, અપવર્તન, ઉદ્વર્તન આદિ પરિવર્તન કરીને ભોગવે છે - એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જે પ્રાણ, ભૂત, જીવ, સત્નો કરેલા કર્મો પ્રમાણે વેદના વેદે છે, તેઓ એવંભૂત વેદના વેદે છે. જેઓ કરેલા કર્મો પ્રમાણે નથી વેદતા તે અનેવંભૂત વેદના વેદે છે. તેથી એ પ્રમાણે કહ્યું છે. ભગવદ્ ! નૈરયિકો, એવંભૂત વેદના વેદે. કે અનેવંભૂત ? ગૌતમ ! તેઓ બંને વેદના વેદે છે. ભગવદ્ ! એમ કેમ કહ્યું? ગૌતમ ! જે નારકો કરેલા કર્મ પ્રમાણે વેદના વેદે છે તે એવંભૂત વેદના વેદે છે. જે નૈરયિકો કરેલા કર્મ પ્રમાણે વેદના વેદે છે. તે હેતુથી એમ કહ્યું. એ પ્રમાણે વૈમાનિક સુધી સંસારમંડલ જાણવું. - 243. ભગવન્! જંબૂદ્વીપના ભરત ક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીમાં કેટલા કુલકરો થયા ? ગૌતમ ! સાત. એ રીતે તીર્થકર, તીર્થંકરના માતા, પિતા, પહેલા શિષ્યા, ચક્રવર્તી માતા, સ્ત્રીરત્ન, બલદેવ, વાસુદેવ વાસુદેવના પ્રતિશત્રુ આદિ સમવાયના ક્રમે જાણવુ. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૫, ઉદ્દેશા-પનો ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ શતક-૫, ઉદ્દેશો-૬ ‘આયુ' સૂત્ર-૨૪ ભગવન્! જીવો અલ્પાયુષ્કતાનું કર્મ કઈ રીતે બાંધે ? ગૌતમ ! ત્રણ કારણેજીવ અલ્પાયુના કારણભૂત કર્મ બાંધે - હિંસા કરીને, જૂઠ બોલીને, તથારૂપ શ્રમણ કે બ્રાહ્મણને અપ્રાસુક, અનેષણીય, અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ વડે પ્રતિલાભીને. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 90