________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧' ભગવન્! એમ કહી ગૌતમ સ્વામીએ ભગવંત મહાવીરને વંદન, નમસ્કાર કર્યા. કરીને આમ કહ્યું - આપ દેવાનુપ્રિયનો શિષ્ય સ્કંદક અણગાર મૃત્યુ અવસરે કાળ કરીને ક્યાં ગયો? ક્યાં ઉત્પન્ન થયો? શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે ગૌતમાદિને આમ કહ્યું - હે ગૌતમ ! મારો શિષ્ય સ્કંદક અણગાર, જે પ્રકૃતિભદ્રક હતો યાવત્ મારી આજ્ઞાથી સ્વયમેવ પંચમહાવ્રત ઉચ્ચરીને ઇત્યાદિ પૂર્વવત્ જાણવું યાવત્ આલોચના, પ્રતિક્રમણ કરીને, સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ, મૃત્યુવેળા કાળ કરીને અશ્રુત કલ્પે દેવપણે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાં કેટલાક દેવોની ૨૨સાગરોપમ સ્થિતિ છે, ત્યાં સ્કંદક દેવની પણ ૨૨-સાગરોપમ સ્થિતિ છે. ભગવદ્ ! áદક દેવ, તે દેવલોકથી આયુ-ભવ-સ્થિતિનો ક્ષય કરીને અનંતર ઍવીને ક્યાં જશે? ક્યાં ઉપજશે? ગૌતમ ! મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં સિદ્ધ-બુદ્ધ-મુક્ત-પરિનિવૃત્ત-દુઃખાંતકર થશે. શતક-૨, ઉદ્દેશા-૧નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૨, ઉદ્દેશો-૨ ‘સમુદ્યાત' સૂત્ર-૧૧૮ ભગવદ્ ! સમુધ્ધાતો કેટલા કહ્યા ? ગૌતમ ! સાત સમુધ્ધાત. તે આ- વેદના સમુદ્ઘાત, કષાય સમુધ્ધાત, મારણાંતિક સમુધ્ધાત, વૈક્રિય સમુઠ્ઠાત, તૈજસ સમુદ્ઘાત, આહારક સમુધ્ધાત, કેવલી સમુદ્ઘાત, અહીં પ્રજ્ઞાપનાસ્ત્રનું ૩૬મું સમુઘાત પદ કહેવું. પણ છાધ્યસ્થિક સમુઠ્ઠાતનું વર્ણન ન કરવું. શતક-૨, ઉદ્દેશા-૨નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૨, ઉદ્દેશો-૩ પૃથ્વી સૂત્ર-૧૧૯ થી 121 119. ભગવન ! પૃથ્વીઓ કેટલી છે ? જીવાભિગમમાં કહેલો નૈરયિકોનો બીજો ઉદ્દેશો જાણવો. 120, પૃથ્વી અર્થાત નરકભૂમિ, નરકાવાસનું અંતર, સંસ્થાન, બાહલ્ય, વિધ્વંભ, પરિક્ષેપ, વર્ણ, ગંધ અને સ્પર્શનું અહી વર્ણન કરવું 121. ભગવન્! શું સર્વે જીવો નરક પૃથ્વીમાં પૂર્વે ઉત્પન્ન થયેલ છે ? હા, ગૌતમ ! સર્વે જીવો રત્નપ્રભા આદિ નરક પૃથ્વીઓમાં અનેકવાર કે અનંતવાર ઉત્પન્ન થઈ ચૂક્યા છે. શતક-૨, ઉદ્દેશા-૩નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૨, ઉદ્દેશો-૪ ‘ઇન્દ્રિય સૂત્ર-૧૨૨ ભગવન્! ઇન્દ્રિયો કેટલી છે ? ગૌતમ ! ઇન્દ્રિયો પાંચ કહી છે, તે આ પ્રમાણે- શ્રોત્રેન્દ્રિય, ચક્ષુરિન્દ્રિય, ધ્રાણેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય, સ્પર્શનેન્દ્રિય. અહી પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રના ૧૫મા ઇન્દ્રિયપદનો પહેલો ઉદ્દેશો કહેવો. ઈન્દ્રિયોનું સંસ્થાન, જાડાઈ, પહોળાઈ યાવત્ અલોક સુધીના દ્વારોનું વર્ણન જાણવું. શતક-૨, ઉદ્દેશા-૪નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૨, ઉદ્દેશો-૫ અન્યતીર્થિક સૂત્ર–૧૨૩ ભગવન્! અન્યતીર્થિકો આ પ્રમાણે કહે છે, ભાખે છે, જણાવે છે અને પ્રરૂપે છે કે - નિર્ચન્થ, મર્યા પછી દેવ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 44