________________ આગમસૂત્ર 5 અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ સૂત્ર-૫૦ ભગવદ્ ! શું આ પુદ્ગલ અતીત, અનંત અને શાશ્વતકાળે હતું તેમ કહેવાય ? હા, ગૌતમ ! આ પુદ્ગલ અતીત, અનંત, શાશ્વત કાળે હતું એમ કહેવાય. ભગવદ્ ! પુદ્ગલ વર્તમાન શાશ્વત કાળે છે, એમ કહેવાય ? હા, ગૌતમ ! કહેવાય. ભગવન્! એ પુદ્ગલ અનાગત અનંત શાશ્વત કાળે રહેશે એમ કહેવાય ? હા, ગૌતમ ! કહેવાય. એ રીતે સ્કંધ સાથે અને જીવ સાથે પણ ત્રણ-ત્રણ આલાવા કહેવા. સૂત્ર-પ૧ ભગવન્! શું અતીત અનંત શાશ્વત કાળમાં છદ્મસ્થ મનુષ્ય કેવળ સંયમથી, સંવરથી, બ્રહ્મચર્યવાસથી કે પ્રવચનમાતાથી સિદ્ધ થયો, બુદ્ધ થયો મુક્ત થયો, પરિનિવૃત્ત થયો અને સર્વ દુઃખોનો નાશ કરનાર થયો ? ગૌતમ ! આ કથન યોગ્ય નથી. ભગવન્! એમ કેમ કહો છો કે યાવત્ અંતકર થયો નથી ? ગૌતમ ! જે કોઈ અંત કરે કે અંતિમ શરીરીએ સર્વ દુઃખોનો નાશ કર્યો, કરે છે કે કરશે તે બધા ઉત્પન્ન જ્ઞાનદર્શનધર અરિહંત જિન કેવલી થઈને પછી સિદ્ધ-બુદ્ધમુક્ત-પરિનિવૃત્ત થઈને સર્વે દુઃખોનો નાશ કર્યો છે - કરે છે - કરશે. માટે હે ગૌતમ ! ઉપર મુજબ કહ્યું છે. વર્તમાનકાળમાં પણ એમ જ કહેવું. વિશેષ એ કે - 'સિદ્ધ થાય છે કહેવું. ભાવિમાં પણ એમ જ કહેવું. વિશેષ એ કે - 'સિદ્ધ થશે એમ કહેવું. છદ્મસ્થ માફક આધોવધિક અને પરમાધોવધિક જાણવા. તેમના ત્રણ-ત્રણ આલાપકો કહેવા. ભગવન્! અતીત અનંત શાશ્વતકાળમાં કેવલીએ યાવત્ સર્વે દુઃખોનો નાશ કર્યો? હા, સિદ્ધ થયા યાવત્ સર્વે દુઃખોનો અંત કર્યો. અહીં છદ્મસ્થ માફક ત્રણ આલાપકો કહેવાય. સિદ્ધ થયા - થાય છે - થશે. ભગવન્! અતીત અનંત શાશ્વતકાળમાં, વર્તમાન શાશ્વત સમયમાં, અનાગત અનંત શાશ્વતકાળમાં જે કોઈ અંત કરે, અંતિમ શરીરીએ સર્વ દુઃખોનો નાશ કર્યો છે - કરે છે - કરશે તેઓ ઉત્પન્ન જ્ઞાન-દર્શન-ધર અરહંત, જિન, કેવલી થઈને સિદ્ધ થાય છે. યાવત્ સર્વ દુઃખોનો નાશ કરશે ? હા, ગૌતમ ! યાવત્ તેઓ અંત કરશે. ભગવન્! ઉત્પન્ન જ્ઞાનદર્શનધર અરહંત જિન કેવલી અલમસ્ત-પૂર્ણ છે, એમ કહેવાય ? હા, ગૌતમ ! હા તે ઉત્પન્ન જ્ઞાન-દર્શનધર અરહંત જિન કેવલી પૂર્ણ છે તેમ કહેવાય. ભગવન્! તે એમ જ છે, એમ જ છે. શતક-૧, ઉદ્દેશા-૪નો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પૂર્ણ શતક-૧, ઉદ્દેશો-૫ પૃથ્વી' સૂત્ર-પ૨ થી 60 પ૨. ભગવદ્ ! પૃથ્વીઓ કેટલી કહી છે ? ગૌતમ ! સાત પૃથ્વીઓ(નરકભૂમિઓ) કહી છે. તે આ - રત્નપ્રભા. યાવત્ તમસ્તમાં. ભગવદ્ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં કેટલા લાખ નરકાવાસો કહ્યા છે ? ગૌતમ ! 30 લાખ નરકાવાસ. 53. સાતે નરકના નારકાવાસોની સંખ્યા આ પ્રમાણે- પહેલી નરકમાં 30 લાખ નારાકાવાસ છે, એ પ્રમાણેબીજીથી સાતમી નરકમાં અનુક્રમે- 25 લાખ, 15 લાખ, 10 લાખ, 3 લાખ, એક લાખમાં પાંચ ઓછા અને સાતમી. નરકમાં પ-અનુત્તર નિરયાવાસ કહેલા છે. 54. ભગવન્! અસુરકુમારોના આવાસ કેટલા લાખ છે? પપ. અસુરકુમારના 64 લાખ, નાગકુમારના 84 લાખ, સુવર્ણકુમારના 72 લાખ, વાયુકુમારના 96 લાખ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 20