________________ આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય' સંસ્થાન કેટલા ભેદે છે ? છ ભેદે - સમચતુરસ, ન્યગ્રોધ પરિમંડલ, સાદિ, વામન, કુન્જ, હુંડ. હે ભગવન્! નારકી જીવો કયા સંસ્થાનવાળા છે ? હુંડ સંસ્થાનવાળા. અસુરકુમારો કયા સંસ્થાને છે ? સમચતુરસ સંસ્થાને. એ પ્રમાણે સ્વનિતકુમાર સુધી કહેવું. પૃથ્વીકાય મસૂર સંસ્થાનવાળા, અપકાય સ્તિબુક સંસ્થાનવાળા, તેઉકાય સૂચિ કલાપ સંસ્થાનવાળા, બેઇન્દ્રિય, તેઇન્દ્રિય, ચતુરિન્દ્રિય, સંમૂચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ હૂંડ સંસ્થાને છે, ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ છ એ સંસ્થાનવાળા છે, સંમૂચ્છિમ મનુષ્ય હુંડ સંસ્થાને છે, ગર્ભજ મનુષ્ય છ એ સંસ્થાનવાળા છે. અસુરકુમાર મુજબ વાણવ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિક કહેવા. સૂત્ર- 254 થી 383 254. હે ભગવન્! વેદ કેટલા ભેદે છે ? ગૌતમ ! ત્રણ પ્રકારે - સ્ત્રીવેદ, પુરુષવેદ, નપુંસકવેદ. હે ભંતે ! નૈરયિકો સ્ત્રીવેદી-પુરુષવેદી કે નપુંસકવેદી છે ? ગૌતમ! સ્ત્રી કે પુરુષ નહીં પણ નપુંસક વેદી છે. હે ભંતે! અસુરકુમારો સ્ત્રી-પુરુષ કે નપુંસકવેદી છે ? ગૌતમ ! સ્ત્રી વેદી છે, પુરુષ વેદી છે, નપુંસક વેદી નથી. યાવત્ સ્વનિતકુમાર સુધી કહેવું. પૃથ્વી-અપુ-તેઉ-વાયુ-વનસ્પતિકાય, બે-ત્રણ-ચાર-ઇન્દ્રિયો, સંમૂચ્છિમ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, સંમૂચ્છિમ મનુષ્ય એ સર્વે નપુંસક વેદી છે. ગર્ભજ મનુષ્યો અને તિર્યંચો ત્રણ વેદવાળા છે. જેમ અસુરકુમારો કહ્યા તેમ વાણવ્યંતર, જ્યોતિષી અને વૈમાનિક દેવો જાણવા. 255. તે કાળે તે સમયે કલ્પમર્યાદા અનુસાર ભગવંત મહાવીરના સમોસરણ હતાં યાવત્ ગણધરો, શિષ્યસહિત અને શિષ્યરહિત સિદ્ધ થયા ત્યાં સુધી કહેવું. જંબૂદ્વીપમાં ભરતમાં અતીત ઉત્સર્પિણીમાં 7 કુલકર થયા. 256. મિત્રદામ, સુદામ, સુપાર્શ્વ, સ્વયંપ્રભ, વિમલઘોષ, સુઘોષ, મહાઘોષ. 257. જંબુદ્વીપના ભરતમાં અતીત અવસર્પિણીમાં 10 કુલકર થયા - 258. સ્વયંજલ, શતાયુ, અજિતસેન, અનંતસેન, કાર્યસેન, ભીમસેન, મહાભીમસેન, 259. દઢરથ, દશરથ અને શતરથ. જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીમાં સાત કુલકરો થયા, તે આ - 260. વિમલવાહન, ચક્ષુષ્માન, યશોમાન, અભિચંદ્ર, પ્રસેનજિત અને નાભિ. 261. આ સાત કુલકરોને સાત ભાર્યા હતી - 262. ચંદ્રયશા, ચંદ્રકાંતા, સુરૂપા, પ્રતિરૂપા, ચક્ષુષ્કાંતા, શ્રીકાંતા, મરુદેવી. આ પ્રમાણે ક્રમશઃ સાત કુલકરની પત્નીના નામ જાણવા. 263. આ જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીમાં ૨૪-તીર્થંકર પિતાઓ થયા, તે આ - 264. નાભિ, જિતશત્રુ, જિતારિ, સંવર, મેઘ, ધર, પ્રતિષ્ઠ, મહાસેન, 265. સુગ્રીવ, દઢરથ, વિષ્ણુ, વાસુપૂજ્ય, કૃતવર્મા, સીહસેન, ભાનુ, વિશ્વસેન, 266. સૂર, સુદર્શન, કુંભ, સુમિત્ર, વિજય, સમુદ્રવિજય, અશ્વસેન અને સિદ્ધાર્થ. 267. ઉદિતોદિત કુલવંશવાળા, વિશુદ્ધવંશવાળા, ગુણયુક્ત એવા આ ચોવીશ તીર્થ પ્રવર્તક જિનેશ્વરોના પિતાના નામો છે. 268. જંબુદ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં આ અવસર્પિણીમાં ચોવીશ તીર્થંકર માતાઓ થયા, તે આ - 269. મરુદેવી, વિજયા, સેના, સિદ્ધાર્થા, મંગલા, સુશીમા, પૃથ્વી, લક્ષ્મણા, રામા, નંદા, વિષ્ણુ, જયા, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 77