________________ આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય” જિ સમવાય અંગસૂત્ર-૪ ગુજરાતી ભાવાનુવાદ સમવાય-૧ સૂત્ર-૧. હે આયુષ્યમાન ! મેં સાંભળ્યું છે, તે ભગવંતે આ પ્રમાણે કહ્યું છે - આ જગતમાં શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે.. ( મહાવીર કેવા?). આદિકર, તીર્થંકર, સ્વયંસંબુદ્ધ, પુરુષોત્તમ, પુરુષસિંહ, પુરુષવરપુંડરીક, પુરુષવરગંધહસ્તિ, લોકોત્તમ, લોકનાથ, લોકહિતકર, લોકપ્રદીપ, લોકપ્રદ્યોતકર, અભયદાતા, ચક્ષુદાતા, માર્ગદાતા, શરણદાતા, જીવનદાતા, ધર્મદાતા, ધર્મદેશક, ધર્મનાયક, ધર્મસારથી, ધર્મવરચાતુરંતચક્રવર્તી, અપ્રતિહત-જ્ઞાન-દર્શનધર, વિવૃત્તછદ્મ, જિન, જાપક, તિર્ણ, તારક, બુદ્ધ, બોધક, મુક્ત, મોચક, સર્વજ્ઞ, સર્વદર્શી, શિવ-અચલ-અરુજ-અનંતઅક્ષય-અવ્યાબાધ-અપુનરાવૃત્તિ એવી સિદ્ધિગતિ નામક સ્થાનને પ્રાપ્ત કરવાની ઇચ્છાવાળા. તેઓએ આ દ્વાદશાંગ ગણિપિટક પ્રરૂપ્યું, તે આ પ્રમાણે- આચાર, સૂયગડ, ઠાણ, સમવાય, વિવાહપન્નત્તિ, નાયાધમ્મકહા, ઉવાસગદસા, અંતગડદસા, અનુત્તરોવવાઈયદસા, પહાવાગરણ, વિવાગસૂય, દૃષ્ટિવાદ. તેમાં તે ચોથું અંગ સમવાય કહ્યું, તેનો અર્થ આ છે - 1. આત્મા-(જીવ) એક છે, 2. અનાત્મા-(આત્મા સિવાયનું અર્થાત્ અજીવ તત્વ) એક છે, 3. દંડ(આત્માને દંડિત કરે-વિવિધ ગતિમાં ભટકાવે) એક છે, 4. અદંડ-(દંડજન્ય પ્રવૃત્તિનો અભાવ) એક છે, 5. ક્રિયા -(કરાય તે ક્રિયા) એક છે, 6. અક્રિયા-કિરવાપણાનો અભાવ તે)એક છે, 7. લોક-(જ્યાં ધર્માસ્તિકાય આદિ છ દ્રવ્યો રહેલા છે) એક છે, 8. અલોક-(જ્યાં કેવળ આકાશ દ્રવ્ય હોય તે) એક છે, 9. ધર્મ-(જીવ અને પુદ્ગલની ગતિમાં સહાયક દ્રવ્ય) એક છે, 10. અધર્મ-( જીવ અને પુદ્ગલની સ્થિતિમાં સહાયક દ્રવ્ય) એક છે, 11. પુન્ય-(શુભ યોગરૂપ પ્રવૃત્તિનું ફળ) એક છે, 12. પાપ-(શુભ યોગરૂપ પ્રવૃત્તિનું ફળ) એક છે, 13. બંધ-(આત્મા અને કર્મ ક્ષીર-નીરની જેમ એક થાય થાય) એક છે, 14. મોક્ષ-(આત્માની કર્મથી સર્વથા મુક્તિ) એક છે, 15. આશ્રવ-(કર્મોનું આવવું) એક છે, 16. સંવર-(આવતા કર્મોને રોકવા) એક છે, 17. વેદના(કર્મના ફળનો અનુભવ) એક છે, 18. નિર્જરા-(સંચિત કર્મોનો નાશ) એક છે. 1. જંબુદ્વીપ નામક દ્વીપ એક લાખ યોજન આયામ-વિખંભથી છે. 2. અપ્રતિષ્ઠાન નરક એક લાખ યોજન આયામ-વિધ્વંભથી છે. 3. પાલક યાન વિમાન એક લાખ યોજન આયામ-વિખંભથી છે. 4. સર્વાર્થસિદ્ધ મહાવિમાન એક લાખ યોજન આયામ-વિધ્વંભથી છે. 1. આદ્ર નક્ષત્ર એક તારક છે, 2. ચિત્રા નક્ષત્ર એક તારક છે, 3. સ્વાતિ નક્ષત્ર એક તારક છે. 1. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના કેટલાક નારકોની સ્થિતિ એક પલ્યોપમ છે. 2. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકોની. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ એક સાગરોપમ છે. 3. બીજી નરક પૃથ્વીના નારકોની જઘન્ય સ્થિતિ એક સાગરોપમ છે. 4. અસુરકુમાર દેવોમાં કેટલાકની સ્થિતિ એક પલ્યોપમ છે. 5. અસુરકુમાર દેવોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સાધિક એક સાગરોપમ છે. 6. અસુરકુમારેન્દ્ર સિવાયના કેટલાક ભવનપતિ દેવોની સ્થિતિ એક પલ્યોપમ છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 6