________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃ’ અસુરરૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંથી ચ્યવીને વારંવાર બકરા જેવા બોબડા જન્માંધ કે જન્મથી મૂંગા થાય છે. આ પ્રમાણે તે પાખંડીને લોભપ્રત્યયિક સાવદ્ય કર્મબંધ થાય છે. બારમાં ક્રિયાસ્થાનમાં.’ લોભપ્રત્યયિક જણાવ્યું. આ બાર ક્રિયાસ્થાનો મુક્તિગમન યોગ્ય શ્રમણ કે માહણે સારી રીતે જાણી લેવા જોઈએ. અને તેનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. સૂત્ર-૬૬૧ હવે તેરમું ઇર્યાપથિક ક્રિયાસ્થાન કહે છે. આ લોકમાં જે આત્માના કલ્યાણને માટે સંવૃત્ત અને અણગાર છે, જે ઇર્યાસમિતિ, ભાષાસમિતિ, એષણાસમિતિ, આદાનભાંડ માત્ર નિક્ષેપણા સમિતિ, ઉચ્ચાર પાસવણ ખેલ સિંધાણ જલ્લ પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિ, મનસમિતિ, વચનસમિતિ, કાય સમિતિથી યુક્ત છે, જે મનગુપ્ત, વચનગુપ્ત, કાયગુપ્ત છે, ગુણેન્દ્રિય, ગુપ્તબ્રહ્મચારી, ઉપયોગપૂર્વક ચાલતા - ઊભા રહેતા - બેસતા - પડખાં બદલતા - ભોજના કરતા - બોલતા - વસ્ત્ર પાત્ર કંબલ પાદ પ્રૌંછનક ઉપયોગપૂર્વક ગ્રહણ કરે છે અને ઉપયોગપૂર્વક રાખે છે. યાવત્ આંખોની પલકોને પણ ઉપયોગપૂર્વક જ ઝપકાવે છે, તે સાધુને વિવિધ સૂક્ષ્મ ઇર્યાપથિક ક્રિયા લાગે છે. તે પહેલા સમયે બંધ અને ધૃષ્ટ થાય છે. બીજા સમયે તે વેચાય છે અને ત્રીજા સમયે તેની નિર્જરા થાય છે. આ પ્રમાણ તે ઇર્યાપથિકી ક્રિયા બદ્ધ, પૃષ્ટ, ઉદીરિત-વેદિત અને નિજીર્ણ થાય છે. પછીના સમયે તે યાવત્ અકર્મતાને પ્રાપ્ત થાય છે. એ રીતે વિતરાગ પુરુષની પૂર્વોક્ત ઇર્યાપથિક પ્રત્યયિક ક્રિયા નિરવ હોય છે. એ રીતે તેરમું ઇર્યાપ્રત્યયિક ક્રિયાસ્થાન કહ્યું. સધર્માસ્વામી જંબુસ્વામીને કહે છે- હું કહું છું - જે અતિત-વર્તમાન કે આગામી અરિહંત ભગવંતો છે. તેઓ બધાએ આ તેર ક્રિયાસ્થાનો કહ્યા છે, કહે છે અને કહેશે. પ્રતિપાદિત કર્યા છે, કરે છે અને કરશે. આ રીતે તેરમું ક્રિયાસ્થાન સેવ્યું છે, સેવે છે અને સેવશે. સૂત્ર-૬૬૨ જેના દ્વારા અલ્પસત્વવાન પુરુષ વિજયને પ્રાપ્ત કરે છે, તે પાપકારી વિદ્યાના વિકલ્પો હું કહીશ. આ લોકમાં વિવિધ પ્રકારની પ્રજ્ઞા-અભિપ્રાય-સ્વભાવ-દષ્ટિ-રુચિ-આરંભ અને અધ્યવસાયથી યુક્તા મનુષ્યો દ્વારા અનેકવિધ પાપશાસ્ત્રોનું અધ્યયન કરાય છે. જેમ કે - ભૌમ, ઉત્પાત, સ્વપ્ન, અંતરિક્ષ, અંગ, સ્વર, લક્ષણ, વ્યંજન, સ્ત્રીલક્ષણ, પુરુષલક્ષણ, અશ્વલક્ષણ, ગજલક્ષણ, ગોલક્ષણ, મેષલક્ષણ, કુફ્ફટલક્ષણ, તિત્તિરલક્ષણ, વર્તક લક્ષણ, લાયકલક્ષણ, ચક્રલક્ષણ, છત્રલક્ષણ, ચર્મલક્ષણ, દંડલક્ષણ, અસિલક્ષણ, મણિલક્ષણ, કાકિણીલક્ષણ, સુભગાકર, દુર્ભાગાકર, ગર્ભકર, મોહનકર, આથવણી, પાકશાસન, દ્રવ્યહોમ, ક્ષત્રિયવિદ્યા, ચંદ્રચરિત, સૂર્યચરિત, શુક્રચરિત, બૃહસ્પતિચરિત, ઉલ્કાપાત, દિગ્દાહ, મૃગચક્ર, વાયસપરિમંડલ, ધૂળવૃષ્ટિ, કેશવૃષ્ટિ, માંસવૃષ્ટિ, લોહીવૃષ્ટિ, વૈતાલી, અર્ધવૈતાલી, અવસ્થાપિની, તાલોદ્ઘાટિની, શ્વપાકી, શાબરીવિદ્યા, દ્રાવિડીવિદ્યા, કાલિંગીવિદ્યા, ગૌરીવિદ્યા, ગાંધારીવિદ્યા, અવપતની, ઉત્પની, જંભણી, સ્તંભની, શ્લેષણી, આમયકરણી, વિશલ્યકરણી, પ્રક્રમણી, અન્તર્ધાની, આયામિની ઇત્યાદિ વિદ્યા છે. [આ વિદ્યાઓનો અર્થ વૃતિ પરથી જાણવો]. આ વિદ્યાઓનો પ્રયોગ તેઓ અન્નને માટે, પાનને માટે, વસ્ત્રને માટે, આવાસને માટે, શય્યાને માટે તથા અન્ય વિવિધ પ્રકારના કામભોગોને માટે કરે છે. આ પ્રતિકૂળ વિદ્યાને તેઓ સેવે છે. તે એ વિપ્રતિપન્ન અને અનાર્ય છે, તેઓ મૃત્યુ સમયે મૃત્યુ પામી કોઈ આસુરિક-કિલ્બિષિક સ્થાનોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંથી ચ્યવી જન્મમૂક અને જન્માંધતા પામે છે. સૂત્ર-૬૬૩ કોઈ પાપી મનુષ્ય પોતાને માટે, જ્ઞાતિજન કે સ્વજન માટે, ઘર કે પરિવાર માટે અથવા નાયક કે સહવાસીની. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 70