________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃ’ શ્રુતસ્કન્ધ-૨ અધ્યયન-૧ પુંડરીક' સૂત્ર-૬૩૩ સુધર્માસ્વામીએ જબૂસ્વામીને કહ્યું- હે આયુષ્યમા! મેં ભગવંત પાસે આવું સાંભળેલ છે કે, આ પૌંડરીક નામના અધ્યયનમાં આ પ્રમાણે વિષય કહ્યો છે - કોઈ પુષ્કરિણી(વાવ)છે, તે ઘણુ પાણી, ઘણુ કીચડ અને જળથી ભરેલી છે. તે પુષ્કરિણી લબ્ધ પ્રતિષ્ઠિત અર્થાત જગતમાં પ્રતિષ્ઠાને પ્રાપ્ત, પ્રાસાદીય અર્થાત ચિત્તને પ્રસન્ન કરનારી, દર્શનીય અર્થાત નેત્રને આનંદકારી, અભિરૂપ અર્થાત પ્રશસ્ત રૂપસંપન્ન, પ્રતિરૂપ અર્થાત અત્યંત મનોહર છે તે પુષ્કરિણીના તે-તે ભાગમાં ત્યાં ઘણા ઉત્તમોત્તમ પુંડરીક (કમળ) કહ્યા છે. જે ક્રમશઃ ખીલેલા, પાણી અને કીચડ થકી ઉપર ઉઠેલા, સુંદર એવા વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શથી યુક્ત, પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ, પ્રતિરૂપ છે. તે પુષ્કરિણીના બહુ મધ્ય ભાગમાં એક ઘણુ મોટું શ્રેષ્ઠ કમળ રહેલું છે. તે પણ ખીલેલુ, ઊંચી પાંખડીવાળુ, સુંદર વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શથી યુક્ત, પ્રાસાદીય યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. તે આખી વાવડીમાં અહીં-તહીં ઘણા ઉત્તમ કમળો. રહેલા છે. જે ખીલેલા ઉપર ઉઠેલા યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. તે વાવડીના ઠીક મધ્ય ભાગે એક મહાન ઉત્તમ પુંડરીક યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. સૂત્ર-૬૩૪ હવે કોઈ પુરુષ પૂર્વ દિશાથી વાવડી પાસે આવીને તે વાવડીને કિનારે રહીને જુએ છે કે, ત્યાં એક મહાના શ્રેષ્ઠ કમળ, જે ક્રમશઃ સુંદર રચનાથી યુક્ત યાવતુ પ્રતિરૂપ છે. ત્યારે તે પુરુષ આ પ્રમાણે બોલ્યો - હું પુરુષ છું, ખેદજ્ઞ-દેશ કાલનો જ્ઞાતા અથવા માર્ગના પરિશ્રમનો જ્ઞાતા, કુશળ, પંડિત-વિવેકવાન, વ્યક્ત-પરિપક્વ બુદ્ધિવાળો, મેઘાવી, અબાલ-બાલ્યાવસ્થાથી નિવૃત્ત થઇ યુવાવસ્થાને પ્રાપ્ત થયેલ, માર્ગસ્થ, માર્ગવિમાર્ગની. ગતિવિધિનો જ્ઞાતા, ગતિપરાક્રમજ્ઞ છું. હું આ શ્રેષ્ઠ કમળને ઉખેડી લાવું. આવું કહીને તે પુરુષ તે વાવડીમાં પ્રવેશ કરે. જેવો-જેવો તે વાવડીમાં આગળ વધે છે, તેવો-તેવો તે ઘણા. પાણી અને કાદવમાં ખેંચીને કિનારાથી દૂર થયો અને શ્રેષ્ઠ કમળ પ્રાપ્ત ન કરી શક્યો. તે ન આ પાર રહ્યો, ન પેલે પાર. વાવડીમાં ખેંચી ગયો. આ પહેલો પુરુષ. સૂત્ર-૬૩૫ હવે બીજો પુરુષ - તે પુરુષ દક્ષિણ દિશાથી વાવડી પાસે આવ્યો. તે વાવડીના કિનારે રહીને એક મહાના શ્રેષ્ઠ કમળને જુએ છે, જે સુંદર રચનાવાળુ, પ્રાસાદીય યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. ત્યાં તે એક પુરુષને જુએ છે જે કિનારાથી. દૂર છે અને તે શ્રેષ્ઠ પુંડરીક સુધી પહોંચ્યો નથી. જે નથી અહીંનો રહ્યો કે નથી ત્યાંનો. પણ તે વાવડી મધ્યે કીચડમાં જ ફસાયેલો છે. ..... ત્યારે બીજા પુરુષે પહેલા પુરુષ સંબંધે કહ્યું - અહો ! આ પુરુષ અખેદજ્ઞ, અકુશળ, અપંડિત, અવ્યક્ત, અમેઘાવી, બાળ, અમાર્ગજ્ઞ, અમાર્ગવિદ્, માર્ગની ગતિ-પરાક્રમને જાણતો નથી. પણ હું ખેદજ્ઞ, કુશળ છું યાવત્ હું તે ઉત્તમ શ્વેત કમળને જરૂર ઉખેડી લાવીશ. પરંતુ આ કમળ આવી રીતે ઉખેડીને લાવી ન શકાય, જેમ આ પુરુષ સમજતો હતો. હું પુરુષ છું, ખેદજ્ઞ, કુશળ, પંડિત, વ્યક્ત, મેઘાવી, અબાલ, માર્ગસ્થ, માર્ગવિદ્, ગતિ-પરાક્રમજ્ઞ છું. હું આ ઉત્તમ શ્વેત કમળ ઉખેડી લાવીશ. તે પુરુષ વાવડીમાં ઊતર્યો. જેવો આગળ વધતો ગયો, તેવો ઊંડા પાણી અને કીચડમાં ફસાયો. કિનારાથી દૂર થયો અને તે કમળને પ્રાપ્ત ન કરી શક્યો. વાવડીમાં ફસાઈ ગયો. આ બીજો પુરુષ. સૂત્ર-૬૩૬ હવે ત્રીજો પુરુષ - ત્રીજો પુરુષ પશ્ચિમ દિશાથી વાવડી પાસે આવ્યો. વાવડીના કિનારે એક ઉત્તમ શ્વેત કમળને જુએ છે, જે વિકસિત યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. ત્યાં પહેલા બંને પુરુષોને પણ જુએ છે, જેઓ કિનારાથી ભ્રષ્ટ થયા મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ (સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 58