________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃત્’ શ્રુતસ્કન્ધ-૧ અધ્યયન-૫' નરયવિભત્તિ ઉદ્દેશક-૧ સૂત્ર-૩૦૦, 301 301- મેં કેવલી મહર્ષિને પૂછયું કે નરકમાં કેવી પીડા ભોગવવી પડે છે ? હે મુનીશ ! આપ જ્ઞાન દ્વારા જાણો. છો માટે અજ્ઞાની એવા મને બતાવો કે અજ્ઞાની જીવો નરકમાં કેવી રીતે ઉત્પન્ન થાય છે?... આવું પૂછ્યું ત્યારે મહાનુભાવ, કાશ્યપ, આશુપ્રજ્ઞ ભગવંતે એમ કહ્યું કે - નરકસ્થાન ઘણુ વિષમ છે, છદ્મસ્થ માટે તેનો અર્થ દુર્ગમ છે. ત્યાં પાપી અને દીન જીવો રહે છે. તે દુઃખસ્થાનનું સ્વરૂપ હવે હું કહીશ. સૂત્ર-૩૦૨ થી 304 નરક ગતિને યોગ્ય કૃત્યોને જણાવતા સૂત્રકારશ્રી કહે છે 302- આ સંસારમાં કેટલાક અજ્ઞાની જીવો કે જે અસંયમી જીવનના અર્થી છે, પ્રાણીને ભય ઉત્પન્ન કરનાર એવા રૌદ્ર પાપકર્મ કરે છે, જીવહિંસાદિ પાપો કરે છે, તેઓ ઘોર, સઘન અંધકારમય, તીવ્ર સંતપ્ત નરકમાં જાય છે. 303- તે જીવો પોતાના સુખને માટે ત્રસ અને સ્થાવર જીવોની ક્રૂરતાથી હિંસા કરે છે, પ્રાણીનું ભેદન કરે છે, અંદર લે છે અને સેવનીય સંયમનું અલ્પ પણ સેવન કરતા નથી. તે જીવો નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. 304- તે જીવો ઘણા પ્રાણીનીની હિંસા કરે છે, ધૃષ્ટતાપૂર્વકના વચન બોલે છે, તે અજ્ઞાની મરીને નીચે અંધકારમય નરકમાં જાય છે, ત્યાં ઉંધે માથે મહાકષ્ટ ભોગવે છે. સૂત્ર- 305 પરમાધામીના ‘હણો, છેદો, ભેદો, બાળો’ એવા શબ્દો સાંભળીને તે નારકી જીવો ભયથી સંજ્ઞાહીન બની જાય છે અને તેઓ વિચારે છે કે કઈ દિશામાં જઈએ કે જેથી અમારી રક્ષા થાય? સૂત્ર-૩૦૬ પ્રજવલિત અગ્નિની રાશિ સમાન તથા જ્યોતિમય ભૂમિ સમાન અતિ ગરમ નરકભૂમિ ઉપર ચાલતા તે નારકો દાઝે છે ત્યારે જોર જોરથી કરુણ રૂદન કરતા ત્યાં ચિરકાળ રહે છે. સૂત્ર-૩૦૭ - અસ્ત્રા જેવી તેજ ધારવાળી, અતિ દુર્ગમ વૈતરણી નદી વિશે તમે સાંભળેલ હશે ? બાણોથી છેદાતા અને ભાલાથી હણાતા તે નારકો, પરમાધામી દ્વારા પ્રેરિત થઇ દુર્ગમ વૈતરણીમાં પડે છે. સૂત્ર-૩૦૮, 309 308- વૈતરણી નદીના દુઃખથી ઉદ્વિગ્ન તે નારકો નાવની નજીક આવે ત્યારે પરમાધામી તેમનું ગળું ખીલીથી વીંધે છે. તેથી તેઓ સ્મતિવિહીન બને છે. બીજા પરમાધામી પણ તેને ત્રિશૂલાદિથી વીંધીને નીચે ફેંકી દે છે. 309- કોઈ પરમાધામી નારકીના ગળામાં શિલા બાંધીને નારકને ધગધગતા ઊંડા પાણીમાં ડૂબાડે છે. કોઈ પરમાધામી તેને કદમ્બ પુષ્પ સમાન લાલ ગરમ રેતી અને મુર્મર અગ્નિમાં આમતેમ ફેરવીને પકાવે છે. સૂત્ર-૩૧૦ થી 312 310- જ્યાં સૂર્યનો પ્રકાશ નથી તેવી મહાસંતાપકારી, અંધકાર આચ્છાદિત, જેનો પાર પામવો કઠીન છે. તેવી તથા સુવિશાલ નરક છે. ત્યાં ઊર્ધ્વ, અધો, તિર્થી દિશાઓમાં પ્રચંડ આગ જલતી રહે છે. 311- પોતાના પાપકર્મને ન જાણનાર, બુદ્ધિહીન નારક, જે ગુફામાં રહેલ અગ્નિમાં પડે છે અને બળે છે, તે નરકભૂમિ કરુણા-જનક તેમજ દુઃખનું સ્થાન-દુઃખપ્રદ છે. પાપી જીવો તેમાં ઉત્પન્ન થાય છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 31