________________
માહાતા ચૈયા
૩
લાને લગી. જિસ દિન મેરે પાસ કાઇ રાગી નહી' આતા, ઉસ દિન મૈં ભી કિસીકા ટા-પુરાના કપડા સી કર અથવા કુસી મુન કર ચાર આઠ આને કમા લાતા. મેરે પિતા ને વૈધકી કે અતિરિક્ત મુઝે યે દા ધધે ભી સિખાયે થે. અપને છેટે ભાઈ–ખતનાં કે લિયે મૈંને કા નિશ્ચિત કર દિયા થા. ઉનકી શાલા મેં નિઃશુલ્ક પઢને કી વ્યવસ્થા કર દી થી. છુટ્ટી મેં ભાઈ ફૂલ તાડ લાતે ઔર બહન ઉનકી માલાએ ગૂંથતી. ઇસ પ્રકાર માલાએ સે ભી દે। ચાર આને આ જાતે થે. ઇસ તરહ ખડે સંકટ સે કુછ ન કુછ ઉદ્યોગ કર કે જસે તૈસે હમ અપના ગુજર–અસર કરતે થે. મેરા સ્વારથ્ય ભી ઠીક નહીં થા, દારુણ ચિંતા દિન-રાત જલાતી રહતી થી, તેા ભી મૈ નિરાશ કભી નહીં હુઆ. અકાતર પરિશ્રમ કર કે ઉપસ્થિત સંકટ કા સામના કર, જૈસે તૈસે મૈંને વે દિન કાઢે. આત્મહત્યા કરના મૈં ધાર પાપ સમઝતા હૂઁ. કૈસા હી દુ:ખી પ્રાણી ક્યાં ન હા, મૈં ઉસે આત્મહત્યા કરને કી સલાહ કભી નહીં દૂંગા; તથાપિ ભિક્ષા માંગને કી અપેક્ષા આત્મહત્યા કરના કિતના શ્રેયકર હૈ ! ભિક્ષા કા મૈં આત્મહત્યા કે પાતક સે ભી અધિક સમઝતા હૈં, ઇસ લિયે વિપત્તિ કે સમય ભિક્ષા માંઞનેવાલે પર મુઝે અંતઃકરણ સે ધૃણા હાતી હૈ. મુઝ પર બડે બડે સ`કટ આયે, તા ભી મૈને એક ક્ષણ કે લિયે ભી ઇસ નિધ માર્ગોં કા અવલ બન નહી કિયા. પ્રાપ્ત સંકટ સે થૈ ઔર સતત ઉદ્યોગ સે ટક્કર લી, ઔર અપને અવિરલ પરિશ્રમ કી અદૌલત મ લક્ષાધીશ કે પદ પર આરૂઢ હુઆ.
,,
પિતા કી મૃત્યુ કે કઈ દિન ખ ંત જાને કે બાદ એક દિન માહાતા થૈસા ક્રા એક પત્ર મિલા. ઉસમે યહ લિખા થા—
“ આપકે પિતા ફઇ વ સે હમારે ધરાને કે કુટુંબ-વૈદ્ય થે. ઉનકી મૃત્યુ કા સમાચાર સુન કર આજ મૈં ઉનકી જગહ પર આપકી નિયુક્તિ કરતા હૂઁ. હમારે ધરાને કી રીતિ કે અનુસાર આપકા કાઇ વાર્ષિક વૃત્તિ નહી મિલેગી, પરંતુ જબ કભી હમારે કુટુંબ ક! કોઇ આદમી બિમાર પડેગા તબ આપસે હી હમ ચિક્રિત્સા કરાવેગે, ઉસ વક્ત કા જે કુછ બિલ હેાગા સા દેંગે. કઇ પીઢી–દર–પીઢી કા યહ સંબંધ હૈ. ઇસે આપ ભી અબાધિત રખેંગે. સાંપ્રત મૈં ક્ષયરામ સે પીડિત ૢ. મૈં આશા કરતા હૂઁ કિ પત્ર મિલતે હી આપ ઈધર આવેગે. ”
યહ પત્ર લારેટા એન્જામિન નામક એક શ્રીમાન સિંહાલી સાઈ ને ભેળ થા. લારેટા કા પિતામહ ડચ લેગાં કી જ્યાદતી સે સત્રસ્ત હા બૌદ્ધ-ધર્મ ત્યાગ કર ઈસાઇ હા ગયા થા. લારેટા ઔર શૈસા ધરાને કા પ્રીતિ–સંબંધ પુરાના થા. લારેટા કા પુત્ર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com