________________
૩૮૪
શુભસંગ્રહ ભાગ ૭ મે શાદી હી હૈ. યદિ વિવાહ કે સમય હિંદુ (આય) લેગ ડાકટર, હકીમે ઔર વૈદ્યોં કી માંગ રખતે, તો આજ હમેં ઐસા અનર્થ ન દેખના પડતા. છેટી છેટી બિમારિયે મેં હમ વૈદ્ય કે પાસ જાતે રહતે હૈ, પરંતુ ઇસ પવિત્ર કામ મેં હમને ઉનકે અપમાનિત કર છોડ દિયા. દેખિયે સુબ્રત મેં જે કિ ચિકિત્સા કી અપૂર્વ પુસ્તક હૈ કયા લિખા હૈ–
पंचविंशे ततो वर्षे पुमान्नारिनु शोडशे । समत्वागत वीर्यो तु जानीयात्कुशलो भिषक् ॥
અર્થાત પ્રવીણુ વૈદ્ય કા કર્તવ્ય હેના ચાહિયે, કિ વહ ઉનકો બતાયે કિ યહ આપકા બાલક ૨૫ વર્ષ કા હેને પર વિવાહાધિકારી હોગા, ઔર યહ આપકી કન્યા ૧૬ વર્ષ કી હોને પર વિવાહાધિકારિણી હોગી. યદિ વહ લોગ કિસી અભિમાન મેં આ કર ઉક્ત બાત કે ન માને, તે કહેઃ
ऊन शोडष वर्षायाम् प्राप्तः पंचविंशतिम् । पद्याधत्ते पुमान्गर्भ कुक्षिस्थः सचिपद्यते ॥
કિ યદિ તુમ ઉક્ત નિયમાનુકૂલ ન કરોગે, તો યાદ રાખે કિ તુમ્હારા ગર્ભ કુક્ષિ હે મર જાયગા-અર્થાત્ પૈદા નહીં હોગા. યદિ કિસી દવાઈ બૂટી સે પૈદા ભી હે જાય તે ઉનકે નિમ્ન લોક સુનાયે –
जातो वानचिरंजीवेद वेद वा दुर्बलेंद्रियः । तस्मादत्यंत बालायां न कुर्याद् गर्भधारणम् ॥
કિ યદિ તુમ સંતાન પૈદા ભી કર લોગે, તે દુર્બલ રહેગી ઔર પૂર્ણયુ ન ભેગેગી. ઇસ લિયે તુમ ઇસ ઉક્ત શાસ્ત્રીય આજ્ઞા કા અપમાન ન કરે, યદિ કલ્યાણ ચાહતે હે. સચમુખ જિસ દિન સે હમને ઉતાજ્ઞા કે ન માના, ઉસી દિન સે મૌત ને તમારા પલડા પકડ લિયા. પ્રાચીન વિધિ તે યહ થી કિ–પી, , સ્ત્રીનું અર્થાત પહિલે વિદ્વાન બનના, ઔર ફિર ધન-સંચય કી ગ્યતા પ્રાપ્ત કરની, તદુપરાંત વિવાહાથે ગૃહસ્થ મેં પ્રવેશ કરના. જબ ઐસી વિધિ હમારે દેશ મેં પુનઃ પ્રચલિત હોગી, તભી હમારી જાતિ કા કલ્યાણ, દેશ કા ઉત્થાન ઔર મૃત્યુ કે મુખ સે બચાવ હેગા.
(એપ્રિલ-૧૯૨૯ને “સાર્વદેશિક”માંથી)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
