________________
મેરા રંગ દે બસંતી ચાલા
2: જાન કે ડર સે નહીં ભાગા હૂં, મેં તો આપને કે ઇસ લિયે બચાતા હૂં કિ હમારા કામ જારી રહે. કિન્તુ ઇનકા રાજકુમારસા ચેહરા કબ તક છિપતા-પકડે ગયે. જબ કેટે મેં લાયે ગયે તે આપને મૈજીસ્ટ્રેટ સે પૂછા આપને મુઝે કભી અપને કોર્ટ મેં દેખા હૈ ? મેં તો કિતને દિન યહાં આયા હૈં ઔર ઇસ મુકદ્દમે કી કારવાઈ દેખ ગયા હૂં. પૂછા ગયા-કેર્ટ મેં આપ કહાં બેઠતે થે ? બોલે, ઉસ જગહ–એક રાજપૂત કે વેષ મેં. કિતના સાહસ ! પુલિસ ખોજ મેં હૈરાન હૈ, સિર પર ફાંસી કી રસ્મિ ટાંગી હૈ, ઔર આપ સરે આમ કચકરી આતે–જાતે હૈંસિંહ કે માંદ મેં ઘૂમ્ર કર ઉસસે મખૌલ કરનેવાલી ઈસ હિંમત કી બલિહારી ! અચ્છે કવિ ભી હૈ. કભી કભી શેરમેં હી મેજીસ્ટ્રેટ સે ચુહ કર લેત. ઔર વહ બંગાલી બાબૂ? વહી શ્રી રાજેન્દ્ર લાહિડી હૈ-સબસેં હંસોડ ઔર હિમ્મત કે પૂતલે ભી. બંગાલી હે કર ભી શંગાર-બનાવ સે ઈન્ડે ચિઢ હૈ–સાદગી કે અવતાર હી સમઝિયે ! બડે નીરવ કાર્યા. કર્તા, બરસે તક કાર્ય કરતે રહે, કિસીકો પતા નહીં. હિંદુ વિશ્વવિદ્યાલય કે એમ. એ. ક્લાસ કે વિદ્યાથી. પુલિસ કે ઇન પર દાંત ગડે થે. તૈરને, કૂદને, હોકી ખેલને મેં નિપુણ! ખેલના, હંસના, લતીફે સુનાના, સાથિયાં કે હંસાના–ઈનકા કામ. ભયંકર છે ભયંકર આપત્તિ હૈ, ઉસ સમય ભી મંદ મુસ્કાન ! મુકદમા ચલ રહા હૈ, ફાંસી કી ડોરી સિર પર ભૂલ રહી હૈ તો ભી લાપરવાહ સે હંસતે-હંસાતે હૈં. ઈનકે બેરિસ્ટર ને એક બાર પૂછા–કર્યો છે! ક્યા તુહેં પતા હૈ કિ તુમ્હારે વિરુદ્ધ કિતને ગવાહ ગુજર ચુકે હૈ ? આપને ઈસ સરલતા ઔર નિશ્ચિંતતા સે “નહીં કહા, કિ સભી ખિલખિલા પડે. ઈતના હેને પર ભી અપને કિસી કામ મેં ગુટિ નહીં હોને દેતે ! ઔર વહ-વહ હટ્ટાકટ્ટા પક્કી ઉમ્ર કી જવાનઉીંકા નામ હૈ ઠાકુર રૌશન સિંહ, ક્ષત્રિયકુલ કી રોશની ! ક્ષત્રિય કા પઢને—લિખને સે ક્યા કામ ! થોડા–બહુત પઢ લિયા હેકિંતુ તલવાર, બંદૂક, ગદકાફરી કે પૂરે ઉસ્તાદ. ઉડતી ચિડિયાં પર બંદૂક કા અચૂક નિશાના મારતે હૈં. કુસ્તી કે ભી અચ્છે લડાકે હૈં. આર્યસમાજી હૈ, કિંતુ કરતા નહીં. નિયમાનુસાર પૂજાપાઠ કરતે હૈ, વ્યાયામ મેં ભી ત્રુટિ નહીં હોને દેતે. પૈર્ય કે પૂતલેપિતા કી મૃત્યુ કા સમાચાર આતા હૈ, દો બાર “રૂમ્ તષિત” કહ કર અપને કામ મેં લગ જાતે હૈ. ઇસ મુકદ્દમે મેં એક વીતરાગ યોગી કી ભાંતિ રહતે હૈ.
યે વહી ચાર હૈ, જિન્હેં આગે ચલ કર ફાંસી પર ઝુલના પડા ! ઔર ભી જિતને હૈ, સબ વીર બાંકડે, મસ્તી ઔર દિવાના૫ન કે અવતાર !
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Www.umaragyanbhandar.com