________________
nam
મેરા રંગ દે બસંતી ચોલા
૩૭૭ ન્યાયાધીશ આસન પર આ જમે થે. સામને સરકારી વકીલ એક કુસ પર બેઠે છત કી ઓર દેખ રહે થે–શાયદ કુછ કાનૂની દાવપેચ સેચ રહે છે. કેર્ટ મેં દર્શકે કી ભીડ થી. સંગીને કા પહરા થા; કિંતુ વે અબ તક નહીં આયે થે, જિનકે લિયે યહ સબ અજન થા.
એક લૌરી હડ-હડ ખડ-ખડ કરતી આ ખડી હુઈ. સનસની ફેલ ગઈ. લેગ ઉસ એાર દેખને લગે. ન્યાયાધીશ ઔર સરકારી વકીલ કી તિરછી નજર ભી ઉસ ઓર આકૃષ્ટ યે બિના ન રહી.
લૌરી સે મધુર ગાન કી આવાજ આઈ. ફિર ગાતે હુયે કુછ યુવક ઉસમેં સે નિકલે. સભી કે ચેહરે પર મુસ્કુરાહટ, સભી કે હૃદય મેં ઉમંગ. ઉનકે કપડે વસંતી રંગ મેં શરાબર થે-ગાલ ઔર કપાલ પર લાલ અબીર ખિલ રહી થી. બે પંક્તિબદ્ધ છે, ગાતે હુયે કોર્ટ કી ઓર બહે–
મેરા રંગ દે વસંતી ચેલા. ઈસી રંગ મેં રંગ કે શિવા ને મોં કા બંધન ખેલા. યહી રંગ હલ્દી ઘાટી મેં, ખુલ કર કે થા ખેલા. નવ વસંત મેં ભારત કે હિત વીરાં કા યહ મેલા.
મેરા રંગ દે વસંતી ચોલા.
વે કૌન શે ?
મેં ભી નહીં જાનતા; કોર્ટ કી નજરો મેં અત્યારે લૂટેરે; જનતા કે શબ્દોં મેં_ઉતાવલે દેશભક્ત.
ઇનકી કહાની ભી બડી વિચિત્ર હૈ.
સન ૧૯૨૫ ઈસ્વી કી ૯ અપ્રીલ કી રાત થી. ઉસ પક્ષ કી સબસે અંધારી રાત! ઉસકે અંધેરે કે બાદલે કે દલ ને ઔર ભી ગાઢા કર દિયા થા–જબ તબ ખૂદાબૂદી ભી હો જાતી થી. દસ નૌજવાને કા દલ સહારનપુર સે લખનઉ જાનેવાલી ગાડી પર સવાર હુઆ-કુછ લેગ થર્ડ ક્લાસ મેં બડે, બાકી સેકંડ કલાસ મેં, જબ ગાડી કાકોરી સ્ટેશન કે નિકટ થી, સેકંડ કલાસ કી જંજીર ખીચ કર ઉસે ખડી કી ગઈ. ગાડી ખડી હાને પર દલ કે સભી નીચે ઉતર આયે-કુછ લોગ ગાર્ડ કે ડખે કી ઓર ચલે, જહાં સરકારી ખજાના થા. કુછ ઇજિન કી ઓર બહે–જિસમેં ગાડી રોક રખી જાય. ઉનમેં સે હી દો લાઈન સે કુછ દૂર હટ કર, લગાતાર પાંચ-પાંચ મિનિટ પર, પાંચ પાંચ ફાયર કરને લગે. લોગ આતંક મેં આ ગયે. યાત્રિય સે કહ દિયા ગયા કિ આપ લોગ ગાડી મેં હી બડે રહે–આપ પર આક્રમણ ન કિયા જાયગા,
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat