________________
૩૭૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ૭ મે
હે ગઈ. સારા સંગઠન ઘટેભર મેં હી ટૂટ ગયા. ચારોં ઓર માર કાટ ઔર ધર ૫કડ કા બાજાર ગર્મ હો ગયા. ઈસ અંધાધુની મેં મીર કાસિમ કે પૂરે પંદ્રહ હજાર સૈનિક ખેત રહે.
ઉદવાનાલા કા ઘેરા ટૂટા. અંગ્રેજો કે આગે બઢને કા અવસર મિલા. મીર કાસિમ કી શક્તિ બિલકુલ ક્ષીણ હે ગઈ. આગે જા કર ૧૭૬૪ મેં બકસર કી લડાઈ મેં ઉસકા પતન હે હી ગયા.
ઉદવાનાલા મેં નવાબી સેના કી હાર કે દો કારણ કહે જ સકતે હૈ. પહેલા તો મીર કાસિમ કા સ્વયં વહાં ઉપસ્થિત નહીં રહના થા. અગર મીર કાસિમ યુદ્ધસ્થલ પર સ્વયં મુર્તીદી સે ઉપસ્થિત રહતા તે ઉસકે ભ્રષ્ટ અફસર નાચ-રંગ ઔર વ્યભિચાર મેં વ્યસ્ત રહને કા સાહસ કભી ન કરતે. જહાં મદ ઔર મહિલા કા સંગ હો, વહાં કિસીકે કર્તવ્યપાલન કી સુધિ રહે, યહ કબ આશા કી જા સકતી હૈ? દૂસરા કારણ હાર કા યહ હુઆ કિ, મીર કાસિમ ને અપની સેના મેં ક્રિસ્તાને ઔર આરમેનિયને કે સ્થાન દે કર બડી ગલતી કી. ભલા જહાં ક્રિસ્તાન કે સ્વાર્થ કા પ્રશ્ન હે, વહાં ક્રિસ્તાન ઔર આરમેનિયન કબ તક અપને મુસલમાન સ્વામી કે ભકત બને રહ સકતે હૈ? યહી મીર કાસિમ કે પતન કા સબસે મુખ કારણ હુઆ
(ડિસેમ્બર-૧૯૨૯ના અંકમાંથી)
६९-मेरा रंग दे बसंती चोला
(લેખક શ્રી. અજાતશત્ર) યે હી દિન થે-જાડા જા રહા થા, ગમી આ રહી થી; દેને કે બીચ મેં એક અલમસ્ત મૌસમ કભી થર-થર કંપાતા થા, કભી પસીને સે તર કરતા થા.
સરસેં ને અપની પીલી ચાદર પસાર દી થી–અલસી, અને, મટર ને ઉસ પર લાલ, નીલે, બજની ખૂટે કર દિયે થે; કિંતુ પ્રચંડ પાશ્ચમી પવન કે કે કે યહ ઝીની ચાદર કબ તક બરદાસ્ત કર સકતી–ઉસકે તાર–તાર ઉડ ગયે !
આમ મુસ્કુરા પડા, મહુઆ રોને લગી,
કોયલ ચીખ ઉઠી, સંસાર ખિલખિલા પડા !
યે હી દિન છે. વસંત કે દિન—ઉત્સાહ-ઉમંગ કે દિન, બલબલે–અરમાન કે દિન; હંસને હંસાને કે દિન, મિલને મિલાને કે દિન. વાહ રે દિન ! આહ રે દિન !
- લેખક કે બંગ વિજય” નામક અપ્રકાશિત પુસ્તક કા એક અંશ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com