________________
ખમ્યા કે મચ્ચે
૨૩૭
ચૌધરી—હાં, યહ કારણુ હૈ। સકતા હૈ; સાંભવતઃ અનેક પીઢિયેાં સે હૈાનેવાલે ખાવિવાહ તે હી હમારી જાતિ । કમજોર બના દિયા હૈ.
સુકરાત—ઔર બચ્ચાં કે બચ્ચાં કે પાલન–પેાષણુ મેં અધિક ઢાશિયારી કી જરૂરત હૈ ? ચૌધરી—નિશ્ચય હી.
સુકરાત—દૂસરી ઓર, ઉનકે માતા-પિતા સ્વય' ખચ્ચે ઔર અશિક્ષિત હેતે હૈ, ઈસ લિયે ઉન્હેં ઇન ખાતાં કા કુછ ભી જ્ઞાન નહી હાતા હૈ ?
ચૌધરી—નહીં, બિલકુલ નહીં.
સુકરાત—ઇસ લિયે, ઉનકે બચ્ચાં કે ખચપન મે' હી સર જાને કા દેાહરા મૌકા રહતા હૈ; ક્યાંકિ એક તે વે બચ્ચાં કે અચ્ચે હાતે હૈ', દૂસરે ઉનકે માતા-પિતા ક્રાઉન} પાલન-પોષણ કા કુછ ભી જ્ઞાન નહીં હૈાતા.
ચૌધરી—સચ હૈ સુકરાત! આપકા કહના બિલકુલ સચ હૈ. સુકરાત—ઈસ લિયે જખ તક ઇન બચ્ચાં કી મા, ઇનકા પાલન—પેાષણ કરના સીખેગી, તબ તક ઇનમેંસે બહુતસે અભાગે અચ્ચે ઇસ દુનિયા સે ચલ ખસેગે
ચૌધરી—ઐસા તેા પ્રાયઃ હાતા હૈ.
સુકરાત—ઔર, ખેચારી માતાએ કે પ્રતિ યહ કિતના વ્યવહાર હૈ કિ પહલે તે। ઉન્હેં બચપન થ્રી કચ્ચી ઉમર મેરી ગર્ભ ધારણ કરને કે લિયે વિવશ કિયા જાય, ઔર ફિર ખચ્ચે પૈદા કરને તથા ઉનકે પાલન—પાષણ કે સભી કટ ઝેલને કે ખાદ નિ માતાએ કાઉન્હેં એક-એક કર કે મરતે હુયે દેખના પડે; ગૃહ સખ ઇસ લિયે કિ વે અને માં-બાપ ક઼ી મૂર્ખતા પર અલિદાન કર દી જાતી હૈ, ઔર ઉન પર યે ભારી જિમ્મેદારિયાં ઉસ સમય લાદ દી જાતી હૈ, જિસ સમય ઉનકા શરીર ન તે ઇનકે લિયે તૈયાર રહતા હૈ, ઔર ન ઉન્હેં ઝંન જિમ્મેદારિયોં કા પૂરા કરને કી તાલીમ હી મિલી રહતી હૈ ?
ચૌધરી—મુઝે દુઃખ હૈ, સુકરાત ! આપકે સભી આરેાપ સચ્ચે હૈં. સુકરાત——ઔર અભી એક બાત ઔર ભી હૈ, ચૌધરીજી ! આપકા લડકા અભી બચ્ચા હૈ; વહુ ખિલૌના ચાહતા હૈ, ન કિ પત્ની. ચૌધરી—ઐસા !
સુકરાતઔર ઐસી અવસ્થા મેં આપને એક ઔર પ્રાણી ઉસકે જિમ્મે સૌપ દિયા હૈ. ક્યા આપને યહ ભી સાચા હૈ કિ ઇસકા પરિણામ અચ્છા હૈાગા યા ખુરા ? ચૌધરી—હાંહાં, કયાં નહીં ?
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com