________________
ખાં કે મચ્ચે
૨૯૫
સુકરાત રાજ–રાજ ગાંવ મેં જાતે હૈં ઔર ગાંવવાલાં કે સાથ ભિન્ન-ભિન્ન પ્રથાઓ, રૂઢિયાં ઔર રીતિ-રિવાજો પર ઉનકી ખાતચીત હાતી હૈ. પ્રસ્તુત લેખ એક ઐસી હી ખાતચીત કા પરિણામ હૈ. —સંપાદક “ચાંદ”)
સુકરાત સડક પર ચલે જા રહે થે કિ ઉન્હેં એક ખારાત મિલી. ઉન્હાંને વર કે પિતા કા અભિવાદન કિયા ઔર ઉસે બધાઈ દી. ખેાલે—આપકા લડકા તે ખડા ભાગ્યવાન હૈ ચૌધરીજી ? ચૌધરી—યહ કૈસે મહાત્મન ?
સકરાત—ઈન ગાડિયાં ઔર જવાહરાતાં કે દેખિયે ન ! કિતને ઐશ્વય` કે સાથ યહ અપના વૈવાહિક જીવન પ્રારંભ કરતે જા રહા હૈ ! ચૌધરી—અરે ! નહી. પ્યારે સુકરાત, યહુ સબ તા ધાર ધન લે કર કિયા ગયા હૈ. ઇસ શાદી કે લિયે મૈતે ટ્વા હજાર રૂપયે ક લિયે હૈ.
સુકરાત—તમ ક્યા આપકા લડકા કે સે લદ કર અપના વૈવાહિક જીવન પ્રારંભ કરને જા રહા હૈ?
ચૌધરી—હાં, ખાત તા અસી હી હૈ; ઔર મૈને ભી ઐસા હી કિયા થા, તથા મેરે પિતાજી ને ભી ઐસા હી. સુકરાત—લેકિન ઐસા કરના ક્યા સૂતા નહીં હૈ ? ચૌધરી—મહ તા હમારે યહાં કી પરિપાટી હૈ સુકરાતજી ! સુકરાત—ઐસી પરિપાટી કે, જો આપકે બચ્ચાં કે જીવનભર કે લિયે ક મે'ડુખા દેતી હૈ, છેડ દેના ક્યા બુદ્ધિમાની કી બાત નહી હૈ ?
ચૌધરી—હૈ તા, લેકિન ઇન રીતિ-રિવાજે કા તાડના કિતના મુશ્કિલ હૈ !
સુકરાત—લેકિન આપકા લડકા—વ
ક્યા ન મૂર્ખતા જ઼ી ખાતાં મેં આપત્તિ નહીં કરતા ? જરૂર હી વહુ પઢા—લિખા ઔર નઇ ાશની કા આદમી હેાગા. જબ આપ ઉસકી શાદી મે... ઇતના ખર્ચો કર રહે હૈં, તેા ઉસકી પઢાઇ મેં જરૂર હી ઈસકા દુગુના ખ` કિયા હૈાગા, તાકિ વહ ઇસ ક કા ચુકા તે। સકે, જો આપ ઉસકે સિર પર લાદ રહે હૈ..
ચૌધારી—આપને ભી અચ્છા કહા ! વહ તા અભી સિક્ દૂસરે હી દરે` મેં પઢતા હૈ, જિસમેં કાઈ ખ` નહીં લગતા. સુકરાત—આપ કહતે ક્યા હૈ. ચૌધરીજી ? આપકા લડકા બડા હુઆ, વહુ ભલા અબ તક દૂસરે હી જે મે' પૈસા પઢતા હૈ ક્યા વહુ નિરા ખુલ્લૂ હૈ ?
ચૌધરી—નહી. સુકરાત, મેરી ખેઇજ્જતી ન કીજિયે. મેરા બેટા બહુત હી ચાલાક લડકા હૈ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com