________________
vvvvvvvv vy / ૧/vvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvvv
બૌદ્ધ તીર્થસ્થાને પર એક ઐતિહાસિક દષ્ટિ ૨૪૦ આઈ. વહ રાત કે સમય ગૌતમ કે સ્થાન પર ગયે, ઔર પ્રાર્થના કી કિ આપ ઇસ અલ્પાવસ્થા મેં સંન્યાસ ગ્રહણ કરને ઔર કષ્ટ ઉઠાને કે અયોગ્ય હૈ. કૃપયા આપ મેરે ઈસ રાજ્ય કા ભેગ કીજિયે. ગૌતમ અપને નિશ્ચય સે કબ હટનેવાલે થે! ઉહેને રાજા કે ઇસ ઉદારતા કે લિયે ધન્યવાદ દિયા, ઔર ઉત્તર દિયા-“મહારાજ, મુઝે ઐશ્વર્યભોગ કી આવશ્યકતા નહીં. યહ કામના વિષતુલ્ય હૈ. ઇસસે કભી તૃપ્તિ નહીં હો સકતી– अहमपि विपुलान् विजा कामान् तथापि च स्त्रिसहस्रान्दशनीयान् अनभिरनुभवेषु निर्गतोह परमाशवां वरबोधिप्राप्तुकामः ।।
અર્થાત “મેં સ્વયં વિપુલ ઐશ્વર્ય, રૂપવતી દર્શનીય સ્ત્રિ ઔર અન્યાન્ય આમોદપ્રમોદ કી સામપ્રિય કા સ્વામી થા; કિંતુ મેં સબકે ત્યાગ પરમ મંગલમય નિર્વાણપદપ્રાપ્તિ કે લિયે નિકલા ç.” ગૌતમ કે ઈતને ઉચ્ચ વિચાર સુન કર રાજા લજિજત હે ગયે. જબ ઉન્હેં માલુમ હુઆ કિ યહ મહારાજ શુદ્ધોદન કે પુત્ર હૈ, તે ઉનસે ક્ષમાપ્રાર્થના કી, ઔર અનુરોધ કિયા કિ “બુદ્ધત્વ પ્રાપ્ત હે જાને પર અવશ્ય મેરે નગર મેં પધારિયેગા, ઔર મુઝે ઉપદેશ દે કૃતાર્થ કીજિયેગા.” એસા કહ, ગૌતમ કી વંદના કર બિંબસાર અપને મહલ કે લૌટ ગયે. ગૌતમ ભી જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરને કે લિયે ગયા કી ઓર ચલે ગયે. કઠિન તપસ્યા કે પશ્ચાત ગૌતમ કે ગયાજી મેં બોધત્વપદ પ્રાપ્ત હુઆ. તભી સે ઇહેને ઉપદેશ દેના પ્રારંભ કિયા. સર્વપ્રથમ ઉપદેશ સારનાથ મેં દિયા. ઉપદેશ દેતે હુયે યહ ફિર રાજગૃહ પહુંચે, ઔર વહાં બહુત દિને તક વાસ કિયા, તથા લોગ કે ઉપદેશ દિયા. યહીં પર બુદ્ધજી ને પમ્બજા સૂત્ર કે ઉપદેશ દિયે. જબ પૃદ્ધકૂટ પર્વત પર વાસ કરતે થે, તો ઉન્હોંને ધર્મ કી વ્યાખ્યા કરતે હુયે માધ કે માઘસુત્ત કે ઉપદેશ દિયે. વેણુવન મેં નિવાસ કરતે હુયે પરિવ્રાજક સભિય કે સલિયસુત્ત કે ઉપદેશ દિયે. મહાપરિનિખાન સુર કા ભી ઉપદેશ યહીં કી વૃદ્ધફૂટ પહાડી પર હુઆ થા. બુદ્ધ ને સ્વયં અપને પ્રિય અનુયાયી આનંદ સે કહા થા–“......વાં ઢાછું આવરમાં નાના विहरामि गिज्झकूटे पब्बते । तत्रापि खो ताहं आनंद आमंतसिं, રમચં સાર , મયં નિજા પકવતો.........” અર્થાત “હે આનંદ! એક સમય મેં રાજગૃહ મેં ગૃહકુટ પર્વત પર વિહાર કરતા થા. મૈને વહાં તુમસે કહા થા-હે આનંદ! રાજગૃહ કિતના રમણીય હૈ, ઔર કિતના રમણીય ગૃદ્ધફૂટ પર્વત હૈ ......” ઈસી પ્રકાર ઉન્હોને અનેકૅ બાર રાજગૃહ કી પ્રશંસા અપને શિષ્ય આનંદ સે કી થી. રાજગૃહ કા પ્રત્યેક સ્થાન સ્વયં ભગવાન
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com