Shubh Sangraha Part 07

SR No.: 035270
Original Sutra Author: N/A
Author: Akhandanand Bhikshu
Publisher: Sastu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1931
Total Pages: 640
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 43 MB

Page 260

માદ્ધ તીર્થસ્થાન પર એક ઐતિહાસિક દ્રષ્ટિ ૨૪૭ ४० - बौद्ध तीर्थस्थानों पर एक ऐतिहासिक दृष्टि
(લેખકઃ-શ્રી. લક્ષ્મીનાથ મિશ્ર )
રાજગૃહ ભારતવર્ષ કે પ્રાચીનતમ નગરેાં મેં સે હૈ. ઇસકા ઇતિહાસ બહુત હી પ્રાચીન હૈ, ઔર વહ દે। ભાગોં મેં વિભક્ત ક્રિયા જા સકતા હૈ—
(૧) પૂર્વી—ઐતિહાસિક કાલ, ઔર (૨) ઐતિહાસિક કાલ. પૂર્વ-ઐતિહાસિક કાલ મેં ઇસકા નામ ગિરિત્રજ થા. ઇસકા દૂસરા નામ રાજગૃહ બૌદ્ધુ સમય મેં પ્રખ્યાત હુઆ. રામાયણ મેં ચે દાનાં નામ મિલતે હૈં, કિંતુ યહ સ્પષ્ટ નહીં હાતા કિ યહુ મગધ કી રાજધાની થી. રામાયણ કા ગિરિત્રજ ભરત કે નાના અશ્વપતિ કી રાજધાની થી. યે દેનાં નામ એક હી સ્થાન કે સૂચના પ્રયાગ ક્રિયે ગયે હૈ, કિંતુ યહ સ્પષ્ટ હૈ કિ રામાયણુ કા ગિરિત્રજ મગધ કે ગિરિત્રજ સે ભિન્ન થા. ક્યાંકિ રામાયણ કા ગિરિત્રજ વિપાસા નદીપાર પંજાબ મેં થા. રાજગૃહ કૈકય દેશ કી રાજધાની થી, યહુ નિમ્નલિખિત ક્ષેાક સે વિદિત હૈ—
उभौ भरतशत्रुघ्नौ केकयेषु परंतपौ । पुरे राजगृहे रम्ये मातामहनिवसने ॥
(રામા॰ ૨, ૬૭, ૭) ચૂકી કૈકય–રાજ્ય પંજાબ મેં વિપાસા નદી પાર સ્થિત થા, ઈસ કારણ યહ દૂસરા હી રાજગૃહ હૈ.
મહાભારત મેં ગિરિત્રજ કા નામ બહુધા આતા હૈ. ઉસ સમય યહ નગરી ભગદેશ કી રાજધાની થી. યહાંકા રાજા જરાસંધ બડા હી સમૃદ્દેશાલી હુઆ. ઉસને બહુતસે રાજાએ કા પરાસ્ત કર અપના પ્રભુત્વ સ્થાપિત કયા. અપની શક્તિ કે હી અભિમાન સે ઉસને યુધિષ્ઠિર કે યજ્ઞ મેં શ્રીકૃષ્ણે ક્રાસ પ્રથમ અધ્ય` દિયે જાને મે આપત્તિ કી થી, ઔર અપનેક હી સર્વોત્તમ સમઝા થા. મહાભારત મેં જરાસંધ ભી લડા ચા. જરાસંધ ઔર ભીમ કા યુદ્ધ તે! બહુત પ્રસિદ્ધ ધટના હૈ.
મહાભારત મેં જરાસધ કી રાજધાની કા વણુન ઈસ પ્રકાર -મગધનરેશ કા નગર ધનધાન્ય સે સપન્ન હૈ. સુંદર વૃક્ષ ચારેાં એર સે નગર કી શાલા બઢાતે હૈં. જલ ઔર પશુ લી પર્યાપ્ત હૈ. બહુતસે પ્રાસાદ હૈં. નગર હર પ્રકાર સે સુરક્ષિત હૈ. પાંચ પહાડિયાં–વૈભાર, વરાહ, વૃષભ, ઋષિગિરિ ઔર ચૈત્યક-ઇસ નગર કી રક્ષા કરતે હૈ. નગર ચારેાં આશ્રમાં કે પુરુષાં સે યુક્ત ૐ....... જરાસધ કા નામ અબ તક ઇસ સ્થાન કી જનશ્રુતિ