________________
vvvv vvvvvvv - ૪ * * * * * * * -vvvvvvvvvvvvv
૨૩૦
શુભસંગ્રહ-ભાગ ૭ મે સે કવચ પહિના કર યુદ્ધક્ષેત્ર મેં ભેજ દિયા. વે ને ભી અપને ધર્મ ઔર દેશ કા નામ સમુજજવલ કર કે પરમાત્મા કી ગોદ મેં ચલે ગયે ઔર, ઉન ચાર પુત્રે કે પિતા ને આંખો સે એક ભી આંસૂ ન બહા કર, મુખ સે એક ભી આહ ન નિકાલ કર, નિર્વિકાર હૃદય મેં, ઉમુક્ત આકાશ કે નીચે, ઉપર કી એર ભગવાન કે ઉદ્દેશ્ય કર કે હાથ જોડ કર, ઘુટને ટેક દિયે ઔર કહા–“વિશ્વપિતા ! આજ તેરા ઋણ ચુકા દિયા, તૂને જે દિયા થા સે તુઝે લૌટા દિયા !
મેરા મુઝ મેં કુછ નહીં જ કુછ હૈ સે તેરા, | તેરા તુઝકા સૈપતે કહા લગત હૈ મેરા..
કૈસા સમજજવલ ત્યાગ હૈ ઔર કૈસા હિમાચલ સે ભી અચલ પૈર્ય હૈ. ઉસ વૈર્ય કી ઉસ સમય તો પરાકાષ્ઠા હે ગઈ, જબ માતાજી ને (અર્થાત ગુરુ ગોવિંદસિંહજી કી ધર્મપત્ની ને) સંગત મેં અપને પ્યારે પુત્રોં કો ન દેખ કર પૂછા--“આજ મેરે ચાર પુત્ર સંગત મેં દિખાઈ નહીં પડતું.” તબ ઉસ નિષ્કામ કર્મયોગી ને સ્થિર સ્વર મેં ઉત્તર દિયા–“જિસકી ચીજ થી, ઉસને વાપિસ લે લી. દુઃખ કરને કી કયા બાત હૈ ?” ઔર સામને શ્રેણીબદ્ધ ખડે હુયે વીર સિખ કી ઓર સંકેત કર કે ઉસ વિશ્વપ્રેમી ગુરુ ને અસીમ સંતેષ ઔર અગાધ સ્નેહભરે શબ્દોં સે કહા --
ઇન પુત્ર કે શીશ પર, વાર દિયે સુત ચાર; ચાર મુયે તો ક્યા હુઆ, જીવત કંઇ હજાર
યહ હૈ વિશ્વપ્રેમ કી સકલ સાધના કી સમુજજવલ સજીવ સ્વરૂપ ! યહ હૈ ત્યાગ કી તેજોમયી એવં તપોમયી મહામૂર્તિ ! ગુરુદેવ કે ઈસી સમુજજવલ ત્યાગ કા યહ પરિણામ હુઆ કિ સિખ એક સજીવ તિ બન ગઈ ઔર ઉન્હોંને અવિચલ ધૈર્ય ઔર અખંડ વિશ્વાસ કે સાથ અત્યાચારી કી સેનાઓ સે યુદ્ધ કિયા. ગુરુદેવ કે સમાધિ લિયે હુયે યદ્યપિ આજ લગભગ ૨૫૦ વર્ષ હુયે, પરંતુ યહ ઉહીં કે તમય ત્યાગ કી બલિહારી હૈ કિ આજ ભારત કે ઇસ દુદિન મેં ભી સિખે કી અજય શક્તિ ને ભારત કે ગૌરવ કી રક્ષા કી હૈ. કહાં મિલતા હૈ ઐસા સમજવલ ત્યાગ ! પૂજ્યપાદ પિતા કે, પ્રિયપાત્ર પુત્રો કે, અતુલ ધનરાશિ કે, રાજભોગ
ઔર રાજસુ કે માનવ સ્વતંત્રતા ઔર નિર્બલ કી રક્ષા કે લિયે હંસતે હંસતે બલિદાન કરનેવાલે ઇસ મહાપુરુષ ગોવિંદસિંહ કી સમતા કરનેવાલે કિતને પુરુષ ઇતિહાસ કે અગાધ સમુદ્ર કે મંથન કરને પર મિલેંગે? ધન્ય ગુરુદેવ ! ધન્ય યોગીવર ગાવિંદાસહ!
ઔર ઇસી અપૂર્વ ઉજજવલ સ્વાર્થ ત્યાગ કે પાસ હી ઉનકા સત્ય ઔર પરમાત્મા પર અખંડ વિશ્વાસ ભી અલૌકિક આભા કે * આપકી જન્મતિથિ પૌષ શુક્લા સપ્તમી, સંવત ૧૭૨૩ હૈ.
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat